Jacaranda mimosifolia

Jacaranda mimosifolia
Irudi gehiago
Iraute egoera
Kaltebera  (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Ordena	Lamiales
Familia	Bignoniaceae
Generoa	Jacaranda
Espeziea	Jacaranda mimosifolia D.Don

Jakaranda (Jacaranda mimosifolia) jatorriz Hego Amerikakoa da; Bignoniaceae familiako zuhaitz subtropikala eta toki askotan zuhaitz apaingarri gisa landatua bere lore bioleta ikusgarri eta iraunkorrengatik.

Deskribapena

Zuhaitz helduak 12-15 m bitarteko altuera du ^[1] baina 20 m ere izan ditzake baldintza egokietan ^[2] eta 100 urtetik gorako bizi iraupena izan dezake.

Sustraiak, haziera zeiharra dute eta ez dira inbaditzaileak; beraz, ur gutxi dagoenean, zuhaitza itxura txarra hartzen du.

Enborra forma pittin bat korapilatsua du eta 6-9 metroko altuera eta 4-7 dm bitarteko diametroa izan ohi du.^[3] Azala marroia da, leuna gaztetan, zakarra, pitzatuta eta iluna zahartzean.

Hostoak handiak dira, 3-5 dm luzeran; konposatuak dira, kontrakoak, bipinatuak, 25-30 arteko malutak dituztenak,   forma obalatudunak, kolore berde argi eta azal leun ilaunduntsua. Hostoaren goiko aurpegia berde iluna da, beheko aurpegia zurbilagoa. Uda hasieran loratzen da.

Loreak, more-urdin kolorekoak, 4-5 cm inguru ditu. Korolak hodi oso bihurritua du eta 5 petalo ditu. Pistilo luzea da eta kolore zurixka du. Loratzea udaberrian ematen da, foliazioa baino lehen, eta batzuetan bigarren loraldi bat dauka, udan.

Zuhaitzaren fruitua, laua, kriskitinen itxura dute (guaranieraz: ka-í jepopeté "tximinoaren txaloak" esan nahi du) kolore berdea du, marroi iluna heltzen denean eta haziak hegodunak dira. Fruituak udazkenaren amaieran agertzen dira eta urte osoan zehar irauten dute.

Banaketa

Jacaranda mimosifolia Mexiko, Brasil, Bolivia, Paraguai eta Argentinako iparralde eta ipar-ekialdekoa da jatorriz.

Bere jatorrizko habitatetatik kanpo hainbat tokitan bertakoa bihurtu da eta apaingarri gisa erabiltzen da, beste toki askoren artean, Euskal Herrian.

Propietateak

Loreen, hostoen eta azalen infusioa aho bidez erabiltzen da disenteria amebiasia eta bestelako urdail-hesteetako gaitzen tratamendurako. Propietate antiseptikoak, kimioterapiakoak eta espasmolitikoak ere baditu.

Aplikazioak

Barrualdeko zurgintza lanetarako ezin hobea du zura . Kolore argia, zain laburrak eta ondo markatuak, Europako lizarraren antzeko irudiaz, arina (gutxi gorabehera 450 kg /m³) eta lantzeko egiteko oso egokia.

Toxikotasuna

Landare osoa pozoitsua da eta larruazaleko narritadura eta alergia eragin ditzake. ^[4]

Taxonomia

Jacaranda mimosifolia David Donek deskribatu zuen eta Botanical Register-en, 8: t. 631, 1822. urtean[1] ^[5]

Etimologia

• Jacaranda: Latineratutako hitza da. Bere jatorrizko Brasileko Tupi hizkuntzan yakara'na bi hitzetik sortua da Hakua "lurrintsu", eta Renda, "lekua", beraz "leku lurrintsua".

• mimosifolia: neologismoa, "mimosa" hitzak, latinezko mimus-etik "mimosa baten antzeko hostoak".

Sinonimia

• Jacaranda ovalifolia R.Br.
• Jacaranda chelonia Griseb. ^[6]

Erreferentziak

Bibliografia

• Friesen, V. Chaco-ko baso-landarentzako gida (120)   pp. ). Loma Plata (Paraguay): 2004an INTTAS (Nekazaritza Teknologia Iraunkorrerako Ikerketa eta Transferentzia Ekimena).
• Peña-Chocarro, M., J. de Egea, M. Vera, H. Maturo eta S. Knapp. Chaco hezea zuhaitz eta zuhaixken gida (291)   pp. ). Asunción (Paraguai): Natural History Museoa (Guayra, Paraguay), Moisés Bertoni Fundazioa eta Habitat eta Garapen Fundazioa (J. de Egea eta M. Peña-Chocarro, eds.), 2006.
• Ulmke, C. eta L. August: Chaco paraguaiarrentzako bertako gida (243)   pp. ). Loma Plata (Paraguay): 2004an INTTAS (Nekazaritza Teknologia Iraunkorrerako Ikerketa eta Transferentzia Ekimena).

Kanpo estekak

• Datuak: Q838818
• Multimedia: Jacaranda mimosifolia / Q838818
• Espezieak: Jacaranda mimosifolia