M4 (天体)

M4 (天体)
星座 さそり座
見かけの等級 (mv) +5.6[1]
分類 球状星団(クラス9)[1]
位置
元期:J2000.0
赤経 (RA, α)  16h 23m 35.22s[2]
赤緯 (Dec, δ) −26° 31′ 32.72″[2]
赤方偏移 0.000235[2]
視線速度 (Rv) 70.4 km/s[2]
固有運動 (μ) 赤経: -17.63 ミリ秒/年[2]
赤緯: -21.57 ミリ秒/年[2]
距離 7,200 光年[1](約2.2kpc)
M4の位置
M4の位置
発見
発見日 1746年[1]
発見者 ジャン=フィリップ・ロワ・ド・シェゾー[1]
物理的性質
直径 70光年
他のカタログでの名称
NGC 6121[2]Mel 144
■Template (■ノート ■解説) ■Project

M4(NGC 6121)は、さそり座にある球状星団である。

概要

直径は約70光年。太陽系からの距離は約7,200光年である。2007年に距離4,900光年の2MASS-GC04が発見されるまでは、太陽系に最も近い球状星団であった[1]

多くの変光星が星団内で観測されている。1987年に3.0ミリ秒周期のパルサーが発見され、1995年にはハッブル宇宙望遠鏡による観測でパルサーと連星系を成す白色矮星が、さらに2003年7月にはこの連星系を周回する系外惑星(パルサー惑星)が発見された[1]。木星の約2.5倍の質量を持つとされるこの惑星は、おそらくM4と同じくらい古く、130億年前に形成されたものと考えられている[1]

観測史

ジャン=フィリップ・ロワ・ド・シェゾー1746年に発見し、1764年シャルル・メシエが最初のカタログに記載している[1]。シェゾーは「アンタレスに近くこれに先行する。白く丸く小さい。以前に発見されていないと思う」とした[3]。1751~1752年にラカイユはケープタウンで見て、「微かな彗星の小さな核のようだ」とした[3]1764年メシエは「非常に小さな星から成る星団。機械が悪いと星雲状…」とした[3]1783年ウィリアム・ハーシェルは10フィートの反射鏡で初めて星に分けて見た。彼は200個程度の星を認めており、また南北を走る星の群れを「かなり明るい8ないし10個の星のなす尾根」と表現している[3]。スミスはこの星の群れを「中心を走るまばゆい光」と表現している[3]。猫の目を連想する人もいる。

アンタレスの西にあり、小型望遠鏡でも比較的、観察が行いやすい[1][4]。球状星団としてはまばらである。空の条件が良ければ肉眼で天の川の中に見ることができるくらい明るい球状星団である。ただ、同じ球状星団のM2やM3よりも明るいにもかかわらず、1等星のアンタレスが西に1.5°にあるため、それらより見えにくい。球状星団としてはまばらで、黄色みがかって見えるのが特徴である。丸く対称な形をしているにもかかわらず、1ダースほどの10~12等の星の群れが北から南に走っている。これがハーシェルの言う「尾根」である。口径20cm程度の望遠鏡で中心部分の星も見えはじめるが、空の状態によって見え方が変わる星団だとも言われている。

脚注

[脚注の使い方]
  1. ^ a b c d e f g h i j Hartmut Frommert, Christine Kronberg (2014年4月11日). “Messier Object 4”. SEDS. 2019年4月6日閲覧。
  2. ^ a b c d e f g “Results for NGC 6121”. SIMBAD Astronomical Object Database. CDS. 2019年4月6日閲覧。
  3. ^ a b c d e Hartmut Frommert, Christine Kronberg (2007年9月10日). “Messier 4 - Observations and Descriptions”. SEDS. 2019年4月6日閲覧。
  4. ^ “M4”. メシエ天体ガイド. AstroArts. 2019年4月6日閲覧。

関連項目

カテゴリ カテゴリ
一覧
  • Mel 1
  • Mel 2
  • Mel 3
  • Mel 4
  • Mel 5
  • Mel 6
  • Mel 7
  • Mel 8
  • Mel 9
  • Mel 10
  • Mel 11
  • Mel 12
  • Mel 13
  • Mel 14
  • Mel 15
  • Mel 16
  • Mel 17
  • Mel 18
  • Mel 19
  • Mel 20
  • Mel 21
  • Mel 22
  • Mel 23
  • Mel 24
  • Mel 25
  • Mel 26
  • Mel 27
  • Mel 28
  • Mel 29
  • Mel 30
  • Mel 31
  • Mel 32
  • Mel 33
  • Mel 34
  • Mel 35
  • Mel 36
  • Mel 37
  • Mel 38
  • Mel 39
  • Mel 40
  • Mel 41
  • Mel 42
  • Mel 43
  • Mel 44
  • Mel 45
  • Mel 46
  • Mel 47
  • Mel 48
  • Mel 49
  • Mel 50
  • Mel 51
  • Mel 52
  • Mel 53
  • Mel 54
  • Mel 55
  • Mel 56
  • Mel 57
  • Mel 58
  • Mel 59
  • Mel 60
  • Mel 61
  • Mel 62
  • Mel 63
  • Mel 64
  • Mel 65
  • Mel 66
  • Mel 67
  • Mel 68
  • Mel 69
  • Mel 70
  • Mel 71
  • Mel 72
  • Mel 73
  • Mel 74
  • Mel 75
  • Mel 76
  • Mel 77
  • Mel 78
  • Mel 79
  • Mel 80
  • Mel 81
  • Mel 82
  • Mel 83
  • Mel 84
  • Mel 85
  • Mel 86
  • Mel 87
  • Mel 88
  • Mel 89
  • Mel 90
  • Mel 91
  • Mel 92
  • Mel 93
  • Mel 94
  • Mel 95
  • Mel 96
  • Mel 97
  • Mel 98
  • Mel 99
  • Mel 100
  • Mel 101
  • Mel 102
  • Mel 103
  • Mel 104
  • Mel 105
  • Mel 106
  • Mel 107
  • Mel 108
  • Mel 109
  • Mel 110
  • Mel 111
  • Mel 112
  • Mel 113
  • Mel 114
  • Mel 115
  • Mel 116
  • Mel 117
  • Mel 118
  • Mel 119
  • Mel 120
  • Mel 121
  • Mel 122
  • Mel 123
  • Mel 124
  • Mel 125
  • Mel 126
  • Mel 127
  • Mel 128
  • Mel 129
  • Mel 130
  • Mel 131
  • Mel 132
  • Mel 133
  • Mel 134
  • Mel 135
  • Mel 136
  • Mel 137
  • Mel 138
  • Mel 139
  • Mel 140
  • Mel 141
  • Mel 142
  • Mel 143
  • Mel 144
  • Mel 145
  • Mel 146
  • Mel 147
  • Mel 148
  • Mel 149
  • Mel 150
  • Mel 151
  • Mel 152
  • Mel 153
  • Mel 154
  • Mel 155
  • Mel 156
  • Mel 157
  • Mel 158
  • Mel 159
  • Mel 160
  • Mel 161
  • Mel 162
  • Mel 163
  • Mel 164
  • Mel 165
  • Mel 166
  • Mel 167
  • Mel 168
  • Mel 169
  • Mel 170
  • Mel 171
  • Mel 172
  • Mel 173
  • Mel 174
  • Mel 175
  • Mel 176
  • Mel 177
  • Mel 178
  • Mel 179
  • Mel 180
  • Mel 181
  • Mel 182
  • Mel 183
  • Mel 184
  • Mel 185
  • Mel 186
  • Mel 187
  • Mel 188
  • Mel 189
  • Mel 190
  • Mel 191
  • Mel 192
  • Mel 193
  • Mel 194
  • Mel 195
  • Mel 196
  • Mel 197
  • Mel 198
  • Mel 199
  • Mel 200
  • Mel 201
  • Mel 202
  • Mel 203
  • Mel 204
  • Mel 205
  • Mel 206
  • Mel 207
  • Mel 208
  • Mel 209
  • Mel 210
  • Mel 211
  • Mel 212
  • Mel 213
  • Mel 214
  • Mel 215
  • Mel 216
  • Mel 217
  • Mel 218
  • Mel 219
  • Mel 220
  • Mel 221
  • Mel 222
  • Mel 223
  • Mel 224
  • Mel 225
  • Mel 226
  • Mel 227
  • Mel 228
  • Mel 229
  • Mel 230
  • Mel 231
  • Mel 232
  • Mel 233
  • Mel 234
  • Mel 235
  • Mel 236
  • Mel 237
  • Mel 238
  • Mel 239
  • Mel 240
  • Mel 241
  • Mel 242
  • Mel 243
  • Mel 244
  • Mel 245
関連項目
  • カテゴリ
  • ポータル:天文学
  • コモンズ