Monoliet

Een monoliet is een rots die door competentieverschillen van gesteente uitsteekt boven of uit zijn omgeving. Menhirs, dolmen en hunebedden zijn voorbeelden van megalieten, dit zijn kunstmatige constructies bestaande uit een of meerdere grote stenen.

Bekende monolieten

de Rots van Gibraltar
Uluṟu (Ayers Rock) in Australië (geen echte monoliet, omdat onder het oppervlak de formatie doorloopt)
Peñal van Bernal in Mexico,
standbeeld van Sri Gomatheswara op de top van de Vindhyagiri, Indragiri of Per-kalbappu in Sravanabelagola in India,
de rotskerken van Lalibela in Ethiopië.
Roque Nublo op het Spaanse eiland Gran Canaria
Devils Tower in Wyoming
Zuma Rock in Niger State, Nigeria
Gouden Rots in Myanmar

Naamgeving

De naam monoliet is afgeleid van de Griekse woorden μόνος en λίθος (monos: alleen of eenzaam, lithos: gesteente of steen).

In bouwkunst en beeldhouwkunst

In de bouwkunst en de beeldhouwkunst is een monoliet een object dat als geheel is vervaardigd uit een enkele steen. Zo is elke obelisk uit het oude Egypte een monoliet. De zuilen van Griekse of Romeinse tempels bestaan meestal uit verschillende op elkaar gestapelde trommels, maar sommige zuilen, zoals die van het voorportaal van het Pantheon in Rome, bestaan uit één enkel stuk en zijn dus monolithisch.