Aleksandr Izwolski

Aleksander Izwolski na zdjęciu z 1900 roku

Aleksandr Pietrowicz Izwolski (ros. Александр Петрович Извольский, ur. 18 marca (6 marca według kalendarza juliańskiego) 1856 roku w Moskwie, zm. 16 sierpnia 1919 roku w Paryżu) – rosyjski dyplomata, pisarz, minister spraw zagranicznych od 1906 do 1910 roku, który odegrał jedną z kluczowych ról w utworzeniu ententy^[1].

Życiorys

Urodził się w starej rodzinie szlacheckiej. Ukończył ze złotym medalem prestiżowe^[2] Liceum Aleksandryjskie. Od 1875 roku był pracownikiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych, m.in. jako poseł w Belgradzie, Tokio i Kopenhadze. W maju 1906 roku car Mikołaj II Romanow mianował go ministrem spraw zagranicznych. Jego największym^[2] osiągnięciem stało się rozwiązanie problemów w Azji z Wielką Brytanią oraz podpisanie z nią w sierpniu 1907 roku traktatu politycznego, co zakończyło proces powstawania Trójporozumienia^[2]. Mimo to w trakcie kryzysu bośniackiego w latach 1908-1909 baron Alois Lexa von Aehrenthal doprowadził do dyplomatycznej porażki Izwolskiego, którą Alan Palmer opisał następującymi słowami: został wyprowadzony w pole przez przebiegłego ministra spraw zagranicznych [Aehrenthala]^[2]. We wrześniu 1910 roku zdymisjonowano Izwolskiego, który został następnie ambasadorem we Francji. W Paryżu miał za zadanie umacniać związki militarne między Francją a Rosją. Późniejsi historycy niemieccy^[2] przeceniali rolę Izwolskiego jako „mistrza intryg”^[2], który doprowadził do politycznej izolacji Niemiec w momencie wybuchu I wojny światowej w lipcu 1914 roku. Po rozpoczęciu działań wojennych zainicjował poufne negocjacje, dzięki którym wiosną 1915 roku tajny traktat zapewnił Rosji prawo do zaanektowania Konstantynopola i cieśniny Dardanele. W 1917 roku Mikołaj II abdykował, kończąc historię ustroju monarchicznego w Rosji. Po tym wydarzeniu Izwolski zdecydował się na pozostanie we Francji, gdzie resztę życia spędził na pisaniu pamiętników.

Postać Aleksandra Izwolskiego pojawiła się w filmie Polonia Restituta (1980, reż. Bohdan Poręba), w którym jego rolę odegrał Gustaw Lutkiewicz^[3].

Przypisy

↑ Izwolski Aleksandr P., [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2014-09-06] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Alan Palmer, Kto jest kim w polityce. Świat od roku 1860, Wydawnictwo Magnum, Warszawa, 1998, przeł. Wiesław Horabik, Tadeusz Szafrański, s. 197
↑ Biogram i filmografia aktora na wp.pl

Bibliografia

Rogers Platt Churchill, The Anglo-Russian Convention of 1907, Cedar Rapids, IA, 1939
Izwolski Aleksandr P., [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2014-09-06] .
Aleksander Izwolski, Recolletions of a Foreign Minister, Nowy Jork, 1921
Alan Palmer, Kto jest kim w polityce. Świat od roku 1860, Wydawnictwo Magnum, Warszawa, 1998, przeł. Wiesław Horabik, Tadeusz Szafrański, s. 197
B. Schmitt, The Annexation of Bosnia, Cambridge, 1937
A. J. P. Taylor, The Struggle for Mastery in Europe, Oksford, 1954

Ministrowie spraw zagranicznych Rosji i ZSRR

Posolsky Prikaz, przewodniczący (1549–1699)	Iwan Wiszkowaty (1549–1570) Wasilij i Andriej Szelkalow (1570–1601) Iwan Gramotyn (1605–1606) Piotr Tretiakow (1608–1610) Iwan Gramotyn (1610–1612) Piotr Tretiakow (1613–1618) Iwan Gramotyn (1618–1626) Iwan Gramotyn (1634–1635) Almaz Iwanow (1635–1667) Afanasy Ordin-Naszczokin (1667–1681) Artamon Matwiejew (1671–1676) Wasilij Golicyn (1682–1689) Emelian Ukrainczew (1689–1697) Lew Naryszkin (1697–1699)
Kanclerze i wicekanclerze Carstwa Rosyjskiego i Imperium Rosyjskiego (1699–1801)	Fiodor Gołowin (1700–1706) Piotr Szafirow (1706–1708) Gawriłło Gołowkin (1706–1734) Andriej Ostermann (1734–1740) Aleksiej Czerkaski (1740–1742) Aleksy Piotrowicz Bestużew-Riumin (1744–1758) Michaił Iłłarionowicz Woroncow (1758–1763) Nikita Panin (1763–1781) Iwan Andrejewicz Ostermann (1781–1797) Aleksandr Bezborodko (1797–1799) Fiodor Rostopczyn (1799–1801) Nikita Pietrowicz Panin 1801
MSZ Imperium Rosyjskiego (1801–1917)	Wiktor Koczubej (1801–1802) Aleksander Woroncow (1802–1804) Adam Jerzy Czartoryski (1804–1806) Andriej Budberg (1806–1808) Nikołaj Rumiancew (1807–1814) Karl Nesselrode (1814–1856) Ioannis Kapodistrias (1816–1822, razem z Nesselrode’m) Aleksandr Gorczakow (1856–1882) Nikołaj de Giers (1882–1895) Aleksiej Łobanow-Rostowski (1895–1896) Nikołaj Szyszkin (1896–1897) Nikołaj Murawiow (1897–1900) Władimir Lambsdorff (1900–1906) Aleksandr Izwolski (1906–1910) Siergiej Sazonow (1910–1916) Borys Stürmer 1916 Nikołaj Pokrowski (1916–1917)
MSZ Rządu Tymczasowego Rosji	Pawieł Milukow (1917) Michaił Tereszczenko (1917)
Ludowy Komisariat Spraw Zagranicznych RFSRR	Lew Trocki (1917–1918) Gieorgij Cziczerin (1918–1923)
Ludowy Komisariat Spraw Zagranicznych ZSRR (1922–1946)	Gieorgij Cziczerin (1923–1930) Maksim Litwinow (1930–1939) Wiaczesław Mołotow (1939–1946)
Ministerstwo Spraw Zagranicznych ZSRR (1946–1991)	Wiaczesław Mołotow (1946–1949) Andriej Wyszynski (1949–1953) Wiaczesław Mołotow (1953–1956) Dmitrij Szepiłow (1956–1957) Andriej Gromyko (1957–1985) Eduard Szewardnadze (1985–1990) Aleksandr Biessmiertnych 1991 Boris Pankin 1991 Eduard Szewardnadze
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Federacji Rosyjskiej	Andriej Kozyriew (1990–1996) Jewgienij Primakow (1996–1998) Igor Iwanow (1998–2004) Siergiej Ławrow (od 2004)

Ambasadorowie Rosji we Francji

Carstwo Rosyjskie	Gans Christofor Szlejnic (1717–1720) Płaton Iwanowicz Musin-Puszkin (1720) Wasilij Łukicz Dołgorukow (1720–1721)
Imperium Rosyjskie	Wasilij Łukicz Dołgorukow (1721–1722) Aleksandr Borisowicz Kurakin (1722–1724) Boris Kurakin (1724–1727) Aleksandr Borisowicz Kurakin (1727–1728) Aleksandr Gawriłowicz Gołowkin (1728–1731) Siergiej Christoforowicz Minich (1731–1733) Antioch Kantemir (1738–1744) Heinrich Gross (1744–июнь 1748) Fiodor Dmitrijewicz Biechtiejew (1756–1757) Michaił Bestużew-Riumin (1756–1760) Dmitrij Golicyn (1760) Piotr Grigorjewicz Czernyszow (1760–1762) Siergiej Wasiljewicz Sałtykow (1762–август 1763) Dmitrij Golicyn (1762–1768) Nikołaj Konstantinowicz Chotinskij (1767–1774) Iwan Siergiejewicz Bariatinskij (1773–1785) Iwan Simolin (1784–1792) Gieorg Magnus Spriengportien (1800) Stiepan Kołyczow (1800–1801) Arkadij Morkow (1801–1803) Pierre d’Oubril (1803–1804) Pierre d’Oubril (1806–1806) Piotr Tołstoj (1807–1808) Nikołaj Rumiancew (1808–1809) Grigorij Gagarin (1808–1808) Aleksandr Kurakin (1808–1812) Carlo Andrea Pozzo di Borgo (1814–1835) Pawieł Iwanowicz Miediem (1835–1835) Piotr Pahlen (1835–1851) Nikołaj Dmitrijewicz Kisielow (1851–1854) Filipp Iwanowicz Brunnow (1856–1857) Pawieł Kisielow (1856–1862) Andriej von Budberg (1862–1868) Erniest Gustawowicz Sztakielbierg (1868–1870) Grigorij Nikołajewicz Okuniew (1870) Filipp Iwanowicz Brunnow (1870–1870) Nikołaj Aleksiejewicz Orłow (1871–1884) Artur Pawłowicz Moriengiejm (1884–1897) Lew Pawłowicz Urusow (1897–1904) Aleksandr Iwanowicz Nielidow (1904–1910) Aleksandr Izwolski (1910–1917)
Rząd Tymczasowy Rosji	Aleksandr Izwolski (1917–1917) Matwiej Markowicz Siewastopuło (1917) Wasilij Aleksiejewicz Makłakow (1917–1917)
Federacja Rosyjska	Jurij Ryżow (1992–1998) Nikołaj Afanasjewski (1998–2002) Aleksandr Aleksiejewicz Awdiejew (2002–2008) Aleksandr Konstantinowicz Orłow (2008–2017) Aleksiej Jurjewicz Mieszkow (od 2017)