Alfred Döblin

Data i miejsce urodzenia

10 sierpnia 1878
Szczecin/Stettin

Data i miejsce śmierci

26 czerwca 1957
Emmendingen

Zawód, zajęcie

pisarz, eseista, lekarz

Narodowość

niemiecka

Edukacja

1905 doktorat we Freiburgu

Alma Mater

Uniwersytet Humboldtów w Berlinie

Multimedia w Wikimedia Commons

Alfred Döblin (ur. 10 sierpnia 1878 w Szczecinie/Stettin, zm. 26 czerwca 1957 w Emmendingen) – niemiecki pisarz, eseista, lekarz^[1].

Życiorys

Pochodził z kupieckiej rodziny żydowskiej, wychowywał się od r. 1888 w Berlinie bez ojca. W Berlinie w latach 1900–1905 studiował neurologię i psychiatrię. Studia zakończył doktoratem we Freiburgu. Jako lekarz praktykował najpierw w Ratyzbonie, potem w Berlinie. Był współzałożycielem ekspresjonistycznego czasopisma Der Sturm (1910). Podczas I wojny światowej był lekarzem wojskowym na froncie w Alzacji. W roku 1933 wyemigrował przez Szwajcarię do Francji, gdzie w 1936 otrzymał francuskie obywatelstwo. W 1940 roku uciekł przed nadciągającymi wojskami hitlerowskimi do USA. Ucieczkę tę opisał w relacji Schicksalsreise (1949). Z emigracji, pełnej fizycznego i duchowego osamotnienia, powrócił do Niemiec w roku 1945. W Baden-Baden wydawał (w latach 1946–1951) czasopismo literackie Das goldene Tor. W roku 1949 był współzałożycielem Akademii Nauki i Literatury w Moguncji. Rozczarowany klimatem politycznym i kulturalnym w Niemczech wyjechał w 1953 do Francji, skąd ciężko chory powrócił do kraju w roku 1956^[1].

Twórczość

Jako pisarz i teoretyk literatury wywarł swoją twórczością wielki wpływ na kształt literackiego ekspresjonizmu i XX-wiecznej powieści. Już w 1913 przedłożył oryginalną teorię powieści, występując przeciwko „manierze psychologizmu” i upominając się o powieść faktu (Tatsachenroman)^[1].

Jego najbardziej znanym dziełem jest powieść Berlin Alexanderplatz: dzieje Franciszka Biberkopfa (1929), która była pierwszą i najważniejszą niemiecką powieścią wielkomiejską. Opowiadana w powieści indywidualna historia byłego robotnika Biberkopfa jest metaforą życia wielkomiejskiego, egzystencjalnym skrótem losów mieszkających w wielkich miastach milionów bezimiennych biberkopfów. Zastosowana w powieści technika montażu jest porównywalna z organizacją materii epickiej w Ulissesie (1922) Joyce’a. Do literatury podróżniczego reportażu należy Reise in Polen (1926)^[2]^[3].

„Generalnym rozrachunkiem z naszą cywilizacją” jest trylogia o dziejach konkwisty w Ameryce Południowej Amazonas: Podróż do krainy wiecznego życia (1937, wyd. polskie 1939), Błękitny tygrys (1938, wyd. polskie 1957), Der neue Urwald (1947/48)^[2].

Wybrane dzieła

Die Ermordung einer Butterblume (1913)
Die drei Sprünge des Wang-lun (1915)
Wadzeks Kampf mit der Dampfturbine (1918)
Wallenstein (1920)
Berge, Meere und Giganten (1924)
Reise in Polen (Podróż po Polsce) (1926)
Manas, Versepos (1927)
Berlin Alexanderplatz. Die Geschichte von Franz Biberkopf (1929), wyd. polskie 1959
Babylonische Wanderung (1934)
Pardon wird nicht gegeben (1935), wyd. polskie: Nie ma pardonu 1937
November 1918. Eine deutsche Revolution, Roman in vier Bänden (1938–1950)
Hamlet oder Die lange Nacht nimmt ein Ende (1956), wyd. polskie: Hamlet, czyli kres długiej nocy (1966)

Upamiętnienie

W 2004 na miejscu nieistniejącego obecnie domu Alfreda Döblina na Starym Mieście w Szczecinie odsłonięto tablicę pamiątkową (zdjęcie obok).

Zobacz też

Alfred-Döblin-Preis

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Pisarze niemieckojęzyczni XX wieku. Leksykon encyklopedyczny PWN pod red, Marka Zybury. Warszawa – Wrocław, s. 60.
↑ ^a ^b Pisarze niemieckojęzyczni XX wieku. Leksykon encyklopedyczny PWN..., s. 61.
↑ Krystyna Radziszewska: Das Bild von Lodz in der Reiseprosa von Alfred Döblin, [w:] (red.) Beata Grzeszczakowska-Pawlikowska, Agnieszka Stawikowska-Marcinkowska, Germanistische Forschung. Bestand, Prognose, Perspektiven. Łódź: Primum Verbum, 2016, s. 228-237. ISBN 978-83-65237-26-2.

Bibliografia

Pisarze niemieckojęzyczni XX wieku. Leksykon encyklopedyczny PWN pod red. Marka Zybury. Warszawa – Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-11995-0 (autor biogramu: Marek Zybura).

Linki zewnętrzne

Internationale Alfred Döblin-Gesellschaft, IADG (Międzynarodowe Towarzystwo im. Alfreda Döblina): strona oficjalna. [dostęp 2010-11-13]. (niem.).
Baden-Baden der ultimative Stadtführer: Alfred Döblin (1878-1957). www.bad-bad.de. [dostęp 2010-11-13]. (niem.).
Freie Universität Berlin: Niemieckojęzyczny zbiór linków. www.ub.fu-berlin.de. [dostęp 2010-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-06)]. (niem.).
Deutsches Historisches Museum: Alfred Döblin. Arzt, Schriftsteller. www.dhm.de. [dostęp 2010-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-03-01)]. (niem.).
Vivantes Klinikum Am Urban: Geschichte des Hauses. www.vivantes.de. [dostęp 2010-11-13]. (niem.).
Universität Bern. Institut für Germanistik: Alfred Döblin in Erstausgaben. Eine Dokumentation von Florian Gelzer. www.germanistik.unibe.ch. [dostęp 2010-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-13)]. (niem.).