Androgynia

Ten artykuł od 2019-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Zobacz też: inne znaczenia.

Androgynia (z gr. andros „mężczyzna”, gyne „kobieta”) – występowanie u danej osoby cech psychicznych charakterystycznych zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn.

Charakterystyka

Osoby androgyniczne łączą w sobie cechy psychiczne i sposoby zachowania (radzenia sobie w trudnych sytuacjach) charakterystyczne dla tradycyjnie pojmowanej męskości i kobiecości. Osobowość takich jednostek zawiera w sobie jednocześnie niezależność, jak i opiekuńczość, agresywność i łagodność, stanowczość i uległość, racjonalność i uczuciowość. Osoby płciowo stypizowane (kobiece kobiety, męscy mężczyźni) wbudowały w pojęcie „ja” gotowe schematy tego, jak powinni czuć, działać i myśleć „prawdziwi” mężczyźni i „prawdziwe” kobiety. Androgyni natomiast łączą w pojęciu „ja” oba schematy, co pozwala im reagować adekwatnie do sytuacji, plastycznie. Badania psychologiczne nad androgynią psychologiczną zapoczątkowała Sandra Bem. Opracowała kwestionariusz ról płciowych – BSRI (polskie nowe narzędzie^[1] stworzone na bazie teoretycznej Sandry Bem to IPP Alicji Kuczyńskiej), wyłaniający osoby o różnym stopniu typizacji płciowej:

1. osoby androgyniczne – osiągające wysokie wyniki w obu skalach: męskości i kobiecości
2. osoby stypizowane płciowo zgodnie z płcią biologiczną – kobiece kobiety i męscy mężczyźni
3. jednostki stypizowane „na krzyż” – męskie kobiety i kobiecy mężczyźni
4. jednostki niezróżnicowane – o niskich wynikach na obu skalach

Doniesienia z badań

Ta sekcja od 2021-11 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Androgyniczne kobiety są bardziej niezależne, asertywne, a zarazem bardziej opiekuńcze niż „kobiecy” reprezentanci obu płci, mają wyższe poczucie własnej wartości i przejawiają niższy poziom lęku. Androgyniczni mężczyźni są równie stanowczy i niezależni jak męsko stypizowani, ale potrafią w większym stopniu okazywać czułość i współczucie.

Jednostki androgyniczne są opisywane przez innych jako sympatyczniejsze i lepiej przystosowane niż osoby płciowo stypizowane. Wyraźnie stypizowane płciowo dziewczynki i wyraźnie stypizowani chłopcy cechują się niższą inteligencją ogólną, mniejszą wyobraźnią przestrzenną i zdolnościami twórczymi.

Androgyni prezentują wyższy poziom otwartości i gotowości odsłaniania własnego „ja”. Ich komunikacja z innymi jest zróżnicowana i elastyczna: otwartość w wyrażaniu uczuć, empatia, jak i niezależność poglądów, odporność na konformizm.

Istnieje związek między społeczną niekompetencją (trudności w rozumieniu innych i przewidywaniu ich zachowań) a silną typizacją płciową.

Osoby androgyniczne mają szerszy repertuar zachowań i podejmują rodzaje aktywności typowe dla obu płci. Będące w związkach osoby androgyniczne są postrzegane jako bardziej partnerskie, kochające, tolerancyjne, dbające o relacje.

Androgyni, jak i osoby o męskiej tożsamości płciowej, mają wyższą samoocenę niż osoby o tożsamości kobiecej lub też niezróżnicowanej płciowo.

Badając muzyków – kompozytorki i kompozytorów, wykonawczynie i wykonawców, zaobserwowano w tych grupach wyższą niż przeciętnie liczbę osób o cechach androgynicznych^[2].

Aspekt kulturowy

Ta sekcja od 2019-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

W kulturze androgynia polega na umyślnym zacieraniu różnic kulturowych między kobietami a mężczyznami, świadomym zewnętrznym upodabnianiu się jednych do drugich (np. strojem), wypełnianiu przez mężczyzn ról społecznych przypisywanych zwykle kobietom i odwrotnie.

Ubiór i uroda androgyniczna

Przez wiele wieków spodnie były tradycyjnym męskim strojem. Dla kobiet przeznaczone były sukienki. W XIX wieku zaczęto odchodzić od rygorystycznych zasad ubioru. Aktywistki walczyły o równe prawa kobiet, wolność i emancypację. Luisa Capetillo – pochodząca z Puerto Rico obrończyni kobiet – była pierwszą kobietą w swoim kraju, która nosiła spodnie w miejscach publicznych. W latach trzydziestych aktorki, takie jak Marlene Dietrich, szokowały wielu swoimi silnymi pragnieniami noszenia spodni i promowania androgynicznego stylu.

W XIX wieku pionierzy mody, tacy jak Paul Poiret i Coco Chanel, wprowadzili spodnie do mody damskiej. Coco Chanel stworzyła projekty spodni dla kobiet, jak stroje do jazdy konnej i piżamy plażowe.

Elvis Presley wprowadził androgyniczny styl w rock’n’rollu. Sprawił on, że jego androgyniczny wygląd stał się szablonem dla wszystkich rock’n’roll’owców od lat 1950. Makijaż oczu i twarzy sprawiały, że ludzie często uważali Presleya za „zniewieściałego faceta”.

Na przełomie lat 60. oraz 70. Jimi Hendrix często nosił wysokie obcasy i damskie bluzki. Androgynia weszła do głównego nurtu kulturowego i zaczęła mieć istotny wpływ na popkulturę w 1972 roku, kiedy to David Bowie wydał swój kultowy album „The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars”. Bowie zaprezentował wówczas swoje alter ego – Ziggy Stardust, bladego kosmitę o silnym makijażu i wystających kościach policzkowych.

W latach 90. XX wieku nastąpił wzrost liczby projektantów unisex, a styl androgyniczny został powszechnie uznany w świecie mody.

Obecnie tematyka „płynności płci” w modzie jest bardzo często i energicznie poruszana w mediach. Styl androgyniczny prezentuje na przykład Lady Gaga, która również cechuje się androgyniczną urodą.

Aspekt religijny

Androgynia to w religioznawstwie występujący w wielu religiach i mitologiach atrybut bogów i postaci mitycznych, u których występuje połączenie przeciwieństw, w tym przeciwstawnych płci. Często spotykany jest archetyp androgyna jako boskiego protoplasty rodzaju ludzkiego^[3].

W filozofii

Androgynia była przez romantyków rozważana w aspekcie filozofii. Androgyn stawał się człowiekiem idealnym, łączącym w sobie pierwiastki kobiece i męskie, zachowując w ten sposób pełną jedność.

Motyw ten wprowadził Honoriusz Balzac w utworze Serafita, gdzie androgynię uznaje za rodzaj miłości idealnej, wiecznej – pozwalającej prawdziwie pokochać Boga. Reaktualizacja mitu androgyna nastąpiła też w romantyzmie niemieckim (Franz von Baader, Friedrich Schlegel).

Według Kabały Androgynem był pierwszy człowiek – Adam Kadmon. Do koncepcji tej odnoszą się także romantycy.

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Androgynia

• gender
• Serafita

Przypisy

Bibliografia

• Wychowanie a role płciowe, Dorota Pankowska

Linki zewnętrzne

• Czesław Miłosz: „Seksualność anielska” – „Tygodnik Powszechny”