Bitwa o Formigny

Wojna stuletnia

Czas

15 kwietnia 1450

Miejsce

Formigny

Terytorium

Francja

Wynik

zdecydowane zwycięstwo Francuzów

Strony konfliktu

Anglia

Francja
Bretania

Dowódcy

Thomas Kyriell

Karol I de Burbon
Artur III Bretoński

Siły

7 000

2 500 kawalerii
2 500 piechoty

Straty

3 800
1 400 wziętych do niewoli

500–600

Położenie na mapie Francji

49°20′14″N 0°53′52″W/49,337222 -0,897778

Bitwa o Formigny – starcie zbrojne, które miało miejsce 15 kwietnia 1450 roku pomiędzy siłami francuskimi, wspartymi oddziałami bretońskimi a wojskami angielskimi. Bitwa stoczona została w ramach wojny stuletniej i zakończyła się zdecydowanym zwycięstwem Francuzów.

Tło bitwy

Król Francji, Karol VII Walezjusz w 1444 roku podpisał traktat z Tours, rozejm w wojnie pomiędzy Francją a Anglią. Karol wykorzystał ten czas na reorganizacje swojej armii. W międzyczasie Anglia rządzona przez słabego króla Henryka VI zaczęła gwałtownie tracić militarną siłę. W marcu 1449 Anglicy złamali rozejm atakując twierdzę Fougéres. W lipcu 1449 Francuzi przeszli do ofensywy zdobywając miasta Pont-Audemer, Pont-l’Évêque oraz Lisieux. W listopadzie 1449 wojska francuskie zdobyły stolicę Normandii - miasto Rouen i port Harfleur, a do końca roku zajęły znaczną część Normandii. Do stycznia 1450 przejęto kontrolę nad miastami Honfleur oraz Fresnoy.

Zimą 1449 roku Anglicy zebrali armię dowodzoną przez Thomasa Kyriella. Liczyła ona około 3 000 ludzi i została przetransportowana z Portsmouth do Cherbourga. Oddziały angielskie wylądowały 15 marca 1450 roku, a pod koniec miesiąca zostały wzmocnione posiłkami liczącymi 2 000 żołnierzy.

Bitwa

Kyriell skierował swoje wojska na południe, zdobywając po krwawym starciu miasto Valognes. W międzyczasie Francuzi dowodzeni przez Karola I Burbona w sile 5 000 żołnierzy skierowali się w kierunku miejscowości Carentan.

12 kwietnia Anglicy otoczyli Carentan, dwa dni później zdobywając wioskę Formigny. W tym samym dniu z okolic Saint-Lô przybył ze swoimi wojskami Artur III Bretoński, który wsparł siły francuskie.

15 kwietnia 1450, siły Karola I zostały zauważane przez Anglików. Obie strony stoczyły ze sobą bitwę na drodze Carentan-Bayeux. Kyriell wysłał na pole walki około 4 000 ludzi, z czego 3 000 stanowili łucznicy.

W pierwszej fazie ataku siły Karola I zaatakowały angielskie flanki, nie powodując jednak większego przełomu. W tym samym czasie Francuzi otworzyli ogień z dwóch kolubryn. W wyniku ostrzału zginęło co najmniej kilkunastu Anglików, jednakże atak angielskiej kawalerii spowodował przejęcie obu armat.

W międzyczasie siły angielskie zostały zaatakowane przez Bretończyków pod wodzą Artura III, którzy przekroczyli rzekę Aure i rozpoczęli szturm na angielskie flanki. Widząc zaistniałą sytuację, Kyriell próbował wycofać swoje wojska, ustawiając je w tym czasie w kształt litery „L”. Mimo tych starań Francuzi ostatecznie rozbili Anglików, biorąc do niewoli Kyriella oraz niszcząc całą jego armię.

Po bitwie

Bitwa zakończyła się zdecydowanym zwycięstwem Francuzów. Straty angielskie wyniosły co najmniej 2 500 zabitych oraz 900 wziętych do niewoli. Ostatecznie niektóre źródła podają dane o 3 800 zabitych a także 1 400 rannych. Straty sił franko-bretońskich oceniane są na 500–600 zabitych.

Dzięki temu zwycięstwu Francuzi pokonali Anglików, którzy nie posiadali więcej sił w Normandii. Sytuację wykorzystały wojska francuskie, zajmując całą Normandię. W rękach Anglików pozostało tylko miasto Calais. Bitwa pod Formigny była także jedną z pierwszych bitew, w których artyleria odegrała znaczącą, choć nie decydującą, rolę w rozegranej potyczce.