Czubokaczka

Lophonetta specularioides^[1]

(King, 1828)

Systematyka

Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

blaszkodziobe

Rodzina

kaczkowate

Podrodzina

kaczki

Plemię

Anatini

Rodzaj

Lophonetta^[2]
Riley, 1914

Gatunek

czubokaczka

Synonimy

Anas specularioides King, 1828^[3]
Lophonetta specularoides (King, 1828)^[4]

Podgatunki

L. s. alticola (Ménégaux, 1909)
L. s. specularioides (P. P. King, 1828)

Kategoria zagrożenia (CKGZ)^[5]

najmniejszej troski

Zasięg występowania

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Czubokaczka^[6], kaczka czubata^[7] (Lophonetta specularioides) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Zasiedla zachodnią i południową część Ameryki Południowej. Nie jest zagrożony.

Systematyka

To jedyny przedstawiciel rodzaju Lophonetta^[6]^[8]. Niektórzy włączają ją do rodzaju Anas, ale w istocie należy do południowoamerykańskiego kladu, który odłączył się na wczesnym etapie ewolucji od kaczek Anatinae (Johnson & Sorenson, 1999). Wyróżniono dwa podgatunki L. specularioides^[8]:

L. specularioides alticola – środkowe Peru do środkowego Chile i północno-zachodniej Argentyny.
L. specularioides specularioides – południowe Chile, południowa Argentyna, Falklandy.

Morfologia

Czubokaczka to duży ptak o brązowo-szarym, nakrapianym upierzeniu. Dziób, nogi i stopy ciemnoszare^[9]. Metaliczne różowawomiedziane lusterko^[9]. Nie ma dymorfizmu płciowego, choć kaczory są większe i mają wyraźniejsze plamkowanie. Gatunkowy czub występuje u obu płci, choć u samic jest nieco mniejszy. W terenie trudno pomylić ją z innymi gatunkami.

Osiąga długość ciała 50–60 cm. Masa ciała waha się od 0,9 do 1,1 kg.

Siedliska

Najchętniej żeruje na płyciznach na wybrzeżach. Spotkać ją można na wilgotnych łąkach, nad jeziorami i na bagnach – od nizin po wysokość 4000 m n.p.m. Typowymi siedliskami są depresje i doliny rzeczne podnóża Andów, jeziora na płaskowyżach w Andach, pampasy Argentyny, przybrzeżne zatoki, plaże i stepy trawiaste Ameryki Południowej.

Zachowanie

Karmi się bezkręgowcami, głównie skorupiakami i mięczakami oraz glonami na płytkich wodach. Dieta roślinna pełni jednak funkcję uzupełniającą. Unika fragmentów wybrzeża z gęstą roślinnością wodną i rozległych trzcinowisk. Gnieździ się w wysokiej trawie w pobliżu wody. Składa od 5 do 7 jaj. Poza sezonem lęgowym można spotkać na dużych jeziorach stada kaczek czubatych.

Podgatunek nominatywny prowadzi osiadły tryb życia, jedynie populacje od Talea w Chile, Mendozy w Argentynie do Ziemi Ognistej są częściowo wędrowne (zwłaszcza osobniki z wyższych wysokości). Na Falklandach jest to jedna z pospolitszych kaczek.

Głos

Czubokaczki są bardzo hałaśliwe. Szczególnie często kwakanie można usłyszeć w okresie godowym i w trakcie obrony swojego terytorium. Samice tworzą wspólne stadka, nawet w czasie wysiadywania jaj. Gdy siedzą na jajach, nie wydają żadnych dźwięków, by nie zwabić drapieżnych ssaków i ptaków.

Kaczor wydaje szorstkie whorr i miękkie łiuu. Samica odzywa się szczekającym grruf i nosowym kłek-kłek.

Status

IUCN uznaje czubokaczkę za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Globalny trend liczebności uznawany jest za stabilny, choć trendy liczebności niektórych populacji nie są znane^[5].

Przypisy

↑ Lophonetta specularioides, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Lophonetta, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-04-02] (ang.).
↑ Anas specularioides, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-01-15] (ang.).
↑ Lophonetta specularoides, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-01-15] (ang.).
↑ ^a ^b Lophonetta specularioides, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Anatini Leach, 1820 (wersja: 2020-07-06). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-02].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, 1999.
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-02]. (ang.).
↑ ^a ^b N. Bouglouan: Crested Duck. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-09-30]. (ang.).

Bibliografia

Kevin P.K.P. Johnson Kevin P.K.P., Michael D.M.D. Sorenson Michael D.M.D., Phylogeny and biogeography of dabbling ducks (genus Anas): a comparison of molecular and morphological evidence, „The Auk”, 116 (3), 1999, s. 792–805, DOI: 10.2307/4089339, JSTOR: 4089339 [zarchiwizowane z adresu 2012-02-11] .
Patagonian Crested Duck. [w:] Falklands.net [on-line]. [dostęp 2021-04-02]. (ang.).