Groucho Marx
 Groucho Marx (ok. 1955) | |||
| Imię i nazwisko | Julius Henry Marx | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 2 października 1890 | ||
| Data i miejsce śmierci | 19 sierpnia 1977 | ||
| Zawód | aktor | ||
| Współmałżonek | Ruth Johnson | ||
| Lata aktywności | 1905–1973 | ||
| |||
| |||
Groucho Marx, właśc. Julius Henry Marx[1] (ur. 2 października 1890 w Nowym Jorku, zm. 19 sierpnia 1977 w Los Angeles[2][3]) – amerykański aktor komediowy. Jeden z braci Marx.
Życiorys
Groucho Marx był pierwszym z braci, który pojawił się na scenie – w 1905 roku[4]. Później dołączyli do niego pozostali. Jego pseudonim sceniczny wziął się od torby, w której nosił pieniądze: grouch-bag (dosłownie: torba gaduły/zrzędy)[5]. Jego cechą charakterystyczną były duże, namalowane wąsy[6].
Jako aktor filmowy zadebiutował wraz z braćmi w 1921 roku w filmie Humor Risk[7]. Później pojawił się w takich filmach jak Orzechy kokosowe (1929), Sucharki w kształcie zwierząt (1930), Małpi interes (1931), Końskie pióra (1932), Kacza zupa (1933), Noc w operze (1935), Dzień na wyścigach (1937) czy Szczęśliwa miłość (1949).
W późniejszym okresie prowadził telewizyjny teleturniej You Bet Your Life emitowany przez stację NBC w latach 1950–1961[8]. W 1974 roku otrzymał honorowego Oscara za całokształt twórczości[9].
Był trzykrotnie żonaty. Wszystkie jego małżeństwa zakończyły się rozwodem. Jego żonami były Ruth Johnson (1920–1942), Catherine „Kay” Marvis-Gorcey (1945–1951) oraz Eden Hartford (1954–1969)[10]. Z pierwszą żoną miał dwoje dzieci Arthura i Miriam. Z druga żoną miał córkę Melindę[11].
Zmarł w 1977 roku na zapalenie płuc[12].
Filmografia wybrana
- 1921: Humor Risk jako Villain
- 1929: Orzechy kokosowe (The Cocoanuts) jako pan Hammer
- 1930: Sucharki w kształcie zwierząt (Animal Crackers) jako kapitan Jeffrey T. Spaulding
- 1931: Małpi interes (Monkey Business) jako Groucho
- 1932: Końskie pióra (Horse Feathers) jako profesor Quincey Adams Wagstaff
- 1933: Kacza zupa (Duck Soup) jako Rufus T. Firefly
- 1935: Noc w operze (A Night at the Opera) jako Otis P. Driftwood
- 1937: Dzień na wyścigach (A Day at the Races) jako doktor Hugo Z. Hackenbush
- 1938: Panika w hotelu (Room Service) jako Gordon Miller
- 1939: Bracia Marx w cyrku (At the Circus) jako J. Cheever Loophole
- 1940: Bracia Marx na Dzikim Zachodzie (Go West) jako S. Quentin Quale
- 1941: Dom towarowy (The Big Store) jako Wolf J. Flywheel
- 1946: Noc w Casablance (A Night in Casablanca) jako Ronald Kornblow
- 1950: Szczęśliwa miłość (Love Happy) jako Sam Grunion
- 1957: Historia ludzkości (The Story of Mankind) jako Peter Minuit
Źródło[13].
Odniesienia w kulturze
Postać Groucho Marxa, a także wielu innych przedwojennych amerykańskich aktorów, pojawiła się w filmie animowanym The Autograph Hound z 1939, gdzie Kaczor Donald włamuje się do studia filmowego, aby zdobyć autografy.
Cytat Groucho Marxa pojawia się w filmie Woody’ego Allena pod tytułem Annie Hall[14].
Przypisy
- ↑ Foreword. W: Groucho Marx: Groucho And Me. Da Capo Press, 16 czerwca 2009, s. 5. ISBN 978-0-7867-4827-3. [dostęp 2016-12-19].
- ↑ Bernard Trawicky: Anniversaries and Holidays. American Library Association, 30 kwietnia 2009, s. 167. ISBN 978-0-8389-1004-7.
- ↑ Allan R. Ellenberger: Celebrities in Los Angeles Cemeteries: A Directory. McFarland, 1 maja 2001, s. 31. ISBN 978-0-7864-0983-9.
- ↑ Wes D. Gehring: The Marx Brothers: A Bio-bibliography. Greenwood Publishing Group, 1987, s. 13. ISBN 978-0-313-24547-3.
- ↑ Martin A. Lee: Smoke Signals: A Social History of Marijuana – Medical, Recreational and Scientific. Simon and Schuster, 13 sierpnia 2013, s. 11. ISBN 978-1-4391-0261-9.
- ↑ Kino. T. 12 (Części 2–8). Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1977, s. 28. Cytat: Oto Groucho, człowiek interesu, w ciemnym ubraniu, z okularami na nosie, z nieodłącznym cygarem w ustach. Gdyby nie jego szarża, nadmierna energia i agresywność, i gdyby nie namalowane jak u klowna wąsy, wyglądałby niby figura z życia.
- ↑ Matthew Coniam: That’s Me, Groucho!: The Solo Career of Groucho Marx. McFarland, 2016, s. 8. ISBN 978-1-4766-2597-3.
- ↑ Vincent Terrace: Television Introductions: Narrated TV Program Openings since 1949. Scarecrow Press, 7 listopada 2013, s. 301. ISBN 978-0-8108-9250-7.
- ↑ 1974 | Oscars.org | Academy of Motion Picture Arts and Sciences. oscars.org. [dostęp 2016-12-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-12)]. (ang.).
- ↑ Groucho Marx papers, 1930-1967 (Library of Congress Finding Aid). findingaids.loc.gov. [dostęp 2016-12-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-19)]. (ang.).
- ↑ Horace Newcomb: Encyclopedia of Television. Routledge, 3 lutego 2014, s. 1429. ISBN 978-1-135-19472-7.
- ↑ Wes D. Gehring: The Marx Brothers: A Bio-bibliography. Greenwood Publishing Group, 1987, s. 94. ISBN 978-0-313-24547-3.
- ↑ Groucho Marx – Filmweb [online], www.filmweb.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
- ↑ Annie Hall Opening Monologue [online], www.nowness.com, lipiec 2017 [dostęp 2024-04-19] (ang.).
Linki zewnętrzne
- p
- d
- e
- Wikiprojekt:Filmy
Kontrola autorytatywna (osoba):
- ISNI: 0000000109397620, 0000000000755105
- VIAF: 120720626
- LCCN: n79060499
- GND: 118578502
- NDL: 00471166
- LIBRIS: sq468n7b43xn9sl
- BnF: 11914930f
- SUDOC: 027626075
- SBN: RAVV043516
- NLA: 36035358
- NKC: jx20071105006
- BNE: XX949487
- NTA: 070734879
- BIBSYS: 90406219
- CiNii: DA10128204
- Open Library: OL34159A
- PLWABN: 9810607443805606
- NUKAT: n2005103182
- J9U: 987007265014205171
- PTBNP: 1564949
- CANTIC: a10456065
- LNB: 000257902
- CONOR: 43153763
- ΕΒΕ: 109871
- BLBNB: 000305800
- KRNLK: KAC200904479
- LIH: LNB:BHfJ;=BQ
- Britannica: biography/Groucho-Marx
- VLE: groucho-marx
