György Szabad
 György Szabad i prezydent Árpád Göncz | |||
| Data i miejsce urodzenia | 4 sierpnia 1924 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 3 lipca 2015 | ||
| Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego | |||
| Okres | od 1990 | ||
| Przynależność polityczna | |||
| Poprzednik | |||
| Następca | |||
| Odznaczenia | |||
 | |||
| |||
György Szabad (ur. 4 sierpnia 1924 w Aradzie[1], zm. 3 lipca 2015[2] w Budapeszcie) – węgierski polityk, historyk i nauczyciel akademicki, parlamentarzysta, w latach 1990–1994 przewodniczący Zgromadzenia Narodowego.
Życiorys
Urodził się na terenie Rumunii w rodzinie żydowskiej, która na początku lat 30. osiedliła się w Budapeszcie. György Szabad od 1942 pracował jako pomocnik ogrodnika[1]. W 1944, podobnie jak wielu innych węgierskich Żydów, został skierowany na roboty przymusowe. Uciekł z brygady robotniczej, ukrywał się przed strzałokrzyżowcami[1][3]. Po przekroczeniu frontu skierowany na roboty przymusowe przez Rosjan, uciekł z nich w 1945. W latach 1949–1951 zatrudniony w archiwach państwowych[1]. W 1950 ukończył historię na Uniwersytecie Loránda Eötvösa. Od 1951 pracował jako nauczyciel akademicki na tej uczelni, od 1970 na stanowisku profesorskim. W 1994 uzyskał status profesora emerytowanego. W pracy naukowej zajmował się początkowo historię XIX wieku, następnie historią gospodarczą i społeczną w XX wieku. W 1982 został członkiem korespondentem Węgierskiej Akademii Nauk, w 1998 uzyskał status członka zwyczajnego tej instytucji[4].
Należał do założycieli Węgierskiego Forum Demokratycznego[3]. Od 1989 brał aktywny udział w negocjacjach, które zapoczątkowały proces demokratyzacji Węgier[2]. W 1990 w pierwszych wolnych wyborach uzyskał mandat posła do Zgromadzenia Narodowego. W tym samym roku objął funkcję przewodniczącego parlamentu, zastępując wybranego na prezydenta Árpáda Göncza. Pełnił ją do końca kadencji w 1994. Z powodzeniem ubiegał się o poselską reelekcję, sprawując mandat deputowanego do 1998. W 1996 opuścił MDF, dołączył do Węgierskiej Demokratycznej Partii Ludowej, w której działał do 2001[1].
Odznaczony Orderem Zasługi I klasy[1], wyróżniony nagrodą Széchenyi-díj[4].
Publikacje
- A tatai és gesztesi Esterházy-uradalom (1957)
- Forradalom és kiegyezés válaszútján 1860–61 (1967)
- Hungarian Political Trends… 1849–1867 (1977)
- Kossuth politikai pályája (1977)
- Az önkényuralom kora 1849–1867 (1979)
- Miért halt meg Teleki László? (1985)
- Magyarország önálló államiságának kérdése a polgári átalakulás korában (1986)
- A zsellérilletmény (1987)
- A kormány parlamenti felelősségének kérdése (1998)
- The Conceptualization of a Danubian Federation (1999)
- A parlamentáris kormányzati rendszer megteremtése, védelmezése, és kockáztatása Magyarországon 1848–1867 (2000)
- Kossuth irányadása (2002)
- Egy történész „aforizmáiból” (2005)
Przypisy
- ↑ a b c d e f Szabad György. parlament.hu. [dostęp 2020-02-12]. (węg.).
- ↑ a b Gyorgy Szabad, speaker of Hungary's first post-communist parliament, dies at 90. foxnews.com, 3 lipca 2015. [dostęp 2020-02-12]. (ang.).
- ↑ a b Gyorgy Szabad: Historian who survived the Holocaust and took part in the talks that led to the end of Hungarian communism. independent.co.uk, 17 lipca 2015. [dostęp 2020-02-12]. (ang.).
- ↑ a b Elhunyt Szabad György. elte.hu, 7 lipca 2015. [dostęp 2020-02-12]. (węg.).
