Jan Puzyna

Jan Puzyna

Kardynał prezbiter
Kraj działania	Węgry
Data i miejsce urodzenia	13 września 1842 Gwoździec
Data i miejsce śmierci	8 września 1911 Kraków
Miejsce pochówku	bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie
Biskup diecezjalny krakowski
Okres sprawowania	1895–1911
Biskup pomocniczy lwowski
Okres sprawowania	1886–1895
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	1 grudnia 1878
Nominacja biskupia	26 lutego 1886
Sakra biskupia	25 marca 1886
Kreacja kardynalska	15 kwietnia 1901 Leon XIII
Kościół tytularny	bazylika św. Witalisa i Towarzyszy męczenników
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Duklan Maurycy Paweł Puzyna herbu Oginiec (ur. 13 września 1842 w Gwoźdźcu, zm. 8 września 1911 w Krakowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy lwowski w latach 1886–1895, biskup diecezjalny krakowski w latach 1895–1911, kardynał prezbiter od 1901. Wnuk generała Józefa Dwernickiego.

Życiorys

Pochodził z galicyjskiej zamożniejszej linii Puzynów, która nie zabiegała o potwierdzenie tytułu książęcego w Austrii, stąd tytułował się, podobnie jak jego krewni, tytułem kniaź na Kozielsku. Syn kniazia Romana i Hortensji z Dwernickich, córki generała Józefa Dwernickiego^[1]. W 1864 roku zdał egzamin dojrzałości w Stanisławowie. Studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim i w Pradze, gdzie w 1868 uzyskał doktorat. Pracował w sądownictwie galicyjskim.

W 1876 wstąpił do seminarium duchownego w Przemyślu. Po otrzymaniu święceń kapłańskich został skierowany do parafii Ducha Świętego w Przeworsku w charakterze wikariusza, gdzie przebywał w latach 1879–1880^[2]. Następnie powrócił do Przemyśla, gdzie w 1880 został mianowany kanonikiem.

26 lutego 1886 został prekonizowany biskupem pomocniczym archidiecezji lwowskiej.

W 1894 został prekonizowany biskupem diecezjalnym diecezji krakowskiej, który to urząd piastował od 1895. Ingres do katedry krakowskiej odbył 17 lutego 1895. 28 września 1901 założył nowe seminarium diecezjalne w Krakowie, a następnie zatroszczył się także o wzniesienie budynku przy ul. Podzamcze. Dokończył odnowę konserwatorską katedry wawelskiej (nie zrealizował projektu Akropolis Wawelskiego Stanisława Wyspiańskiego), przerwał prace nad dekoracją skarbca katedralnego prowadzone przez Józefa Mehoffera. W 1908 koronował obraz Matki Bożej Bolesnej znajdujący się u oo. Franciszkanów. Odzyskał dla biskupstwa i odnowił kościół Benedyktynów w Tyńcu.

W 1901 odmówił zgody na katolicki pogrzeb pisarza Michała Bałuckiego, który w depresji popełnił samobójstwo^[3]. W tym samym roku, wizytując III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie, uznał przywitanie katechety gimnazjum, księdza Stanisława Puszeta, za niewystarczająco pokorne, i wykrzyknął: „Na kolana!”^[3]. Wydarzenie to odbiło się głośno w ówczesnej prasie, a także w literaturze pięknej (w Wyzwoleniu Wyspiańskiego)^[3]. Wdał się w spór na temat obsady katedr Wydziału Teologicznego na Uniwersytecie Jagiellońskim. Mieszkańców Krakowa zbulwersował w 1909 odmową pochowania Juliusza Słowackiego w katedrze na Wawelu^[3][4] oraz odmową odprawienia mszy św. na Błoniach 15 lipca 1910 w 500. rocznicę bitwy grunwaldzkiej^[3]. Tłumaczył, że jest przeciwnikiem „patriotyzmu ulicznego”.

15 kwietnia 1901 przez papieża Leona XIII został mianowany kardynałem prezbiterem z kościołem tytularnym San Vitale^[5]. Podczas konklawe w 1903 zgłosił w imieniu cesarza Franciszka Józefa I (któremu zawdzięczał wybór na kardynała) protest zwany ekskluzywą wobec próby wyboru na papieża kardynała Mariana Rampolli del Tindaro. Zgłoszenie protestu miało wynikać z nieprzychylnego stosunku władcy Austro-Węgier Franciszka Józefa do Rampollego, który opowiadał się przeciwko katolickiemu pochówkowi syna cesarza – Rudolfa, zmarłego śmiercią samobójczą. Niedoszły papież wspierał także nastawione wrogo do Franciszka Józefa środowiska w Austro-Węgrzech^{[potrzebny przypis]}. Protest zgłoszony przez kardynała Puzynę był ostatnią ekskluzywą w historii Kościoła. Rok później Pius X w konstytucji Commissum Nobis^[6] zniósł prawo ekskluzywy^[3].

W 1902 był głównym konsekratorem arcybiskupa ormiańskokatolickiego Józefa Teodorowicza^[7].

Został pochowany w katedrze wawelskiej w kaplicy pw. Niepokalanego Poczęcia NMP.

Przypisy

Bibliografia

• Zgon kardynała Puzyny. „Nowości Illustrowane”. 37, s. 2, 16 września 1911.
• Przybyszewski B.: Zarys dziejów diecezji krakowskiej cz. III. Kraków: 1998. ISBN 83-85903-89-5.brak strony w książce

Linki zewnętrzne

• Nota biograficzna Jana Puzyny na stronie archidiecezji krakowskiej [dostęp 2012-09-10]
• Jan Puzyna [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2012-02-19]  (ang.).