Jan Zarewicz

Jan Zarewicz
Ilustracja
Jan Zarewicz (1868)
Data urodzenia

ok. 1809

Data i miejsce śmierci

15 maja 1885
Sanok

Naczelnik gminy miasta Sanoka
Okres

od ok. 1862
do 1867

Poprzednik

Sebastian Piątkowski

Następca

Jerzy Rapf

Faksymile
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Zarewicz[a] (ur. ok. 1809, zm. 15 maja 1885 w Sanoku) – aptekarz, burmistrz gminy miasta Sanoka, radny, działacz społeczny.

Życiorys

Jan Zarewicz urodził się ok. 1809[1]. Z pochodzenia był Rusinem wyznania greckokatolickiego[1], synem księdza ze Skolego[2]. Został aptekarzem[2]. W Sanoku był właścicielem najstarszej w mieście[3] Apteki Obwodowej, którą wraz z nieruchomością nabył wspólnie z Anną Zarewicz 10 kwietnia 1856 od syna Józefa Szczerbińskiego. Budynek w formie parterowego dworku znajdował się przy ówczesnej ulicy Krakowskiej, w 1894 przemianowanej na ulicę Tadeusza Kościuszki, pod numerem 78, potem 18 (w 1963 zabytkowy obiekt został zburzony[4]). W latach 1883–1892 zarządzał nią Feliks Dobrzyniecki, w 1892 dzierżawcą apteki został Feliks Giela (burmistrz miasta w latach 1905–1914), a we wrześniu 1896 za cenę 75 000 zł zakupił ją na własność od spadkobierców Jana Zarewicza[5][6][7], w latach 1892–1904 jej zarządcami byli upoważnieni wyspecjalizowani farmaceuci[8], w 1904 aptekę odkupił Tobiasz Dawid Löbl, a w 1906 wykupił ją Marian Kawski (burmistrz miasta w latach 1919–1920)[8][9][10].

Był politykiem Polskiego Stronnictwa Demokratycznego (tzw. „galicyjscy demokraci”)[11]. Od około 1862 sprawował stanowisko naczelnika gminy w Sanoku (Gemeindevorsteher) w urzędzie obwodowym w Sanoku w ramach cyrkułu sanockiego[12]. W 1862 był wydziałowym[13]. W 1867 został wybrany radnym Sanoka[14][15]. Od 12 czerwca 1871 był zastępcą burmistrza Sanoka Jana Okołowicza[16][15]. W 1870 został wybrany ponownie radnym, od 30 czerwca 1873 był zastępcą burmistrza Cyryla Jaksy Ładyżyńskiego i również asesorem[17], w 1875 znów wybrany radnym i nadal pełnił stanowisko zastępcy Ładyżyńskiego[18][19][20][21] (w tym także asesora[15]), analogicznie w 1878[22] (w tym roku 14 września jako najstarszy wiekiem był przewodniczącym pierwszej sesji rady[23]). 15 maja 1879 złożył rezygnację z urzędu wiceburmistrza (jego następcą został Aital Witoszyński)[24][23]. W 1881 został ponownie wybrany radnym[23][25].

8 lipca 1869 był w składzie delegacji Sanoka na powtórnym pogrzebie szczątków króla Kazimierza III Wielkiego na Wawelu w Krakowie[20][26], a w 1883 w delegacji na obchody 200. rocznicy bitwy pod Wiedniem (1683–1883), organizowanych w Krakowie[27]. Zasiadł w składzie komitetu budowy pomnika dla uczczenia 300-lecia unii lubelskiej (1569–1869), umieszczonego 11 sierpnia 1869 na placu Maryi Panny (obecna ulica Grzegorza z Sanoka)[20] i organizował obchody tego wydarzenia w Sanoku (ponadto także Karol Pollak, Szymon Drewiński, Saul Pinales)[28].

Działał społecznie. Jako aptekarz przekazywał lekarstwa na rzecz szpitala sanockiego (należności za nie, pierwotnie wpisane na hipotekę szpitalną, później zostały darowane miastu przez Zarewicza)[3]. Był jednym z założycieli Ochotniczej Straży Pożarnej w Sanoku w 1872[29]. Był organizatorem działalności Towarzystwa Oświatowego „Znicz”, zajmującego się krzewieniem oświaty, kultury, czytelnictwa, które było inicjatorem założenia w Sanoku parku miejskiego[30]. W tym celu Jan Zarewicz odstąpił miastu za symboliczną kwotę południowe i wschodnie zbocza góry Stróżni, która od profesji darczyńcy zyskała przydomek „Aptekarka” (obecnie funkcjonuje jako „Góra Parkowa”). Ponadto przekazywał środki finansowe na rzecz funduszu pomocy ubogim[31].

Zmarł 15 maja 1885 w Sanoku[1][32][33]. 17 maja tego roku został pochowany na tamtejszym cmentarzu[1][32]. Jego żoną była Anna z domu Zauffal[34] (zm. 1870 w wieku 52 lat[35]). Był określany jako „natione Polonus” (z narodowości Polak)[2]. Przejawiał to m.in. w przywdziewaniu stroju polskiego, w którym także został pochowany[2].

Uwagi

  1. W ewidencji austro-węgierskiej był określany w języku niemieckim jako „Johann Zarewicz”.

Przypisy

  1. a b c d Księga zgonów Parafii Greckokatolickiej w Sanoku 1855-1909. s. 51 (poz. 16).
  2. a b c d Korespondencye. „Echo z nad Sanu”. Nr 4, s. 3, 24 maja 1885. 
  3. a b Alojzy Zielecki, Opieka społeczna i zdrowotna. Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, W epoce autonomii galicyjskiej w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 467.
    Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1861. Lwów: 1861, s. 393.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1870. Lwów: 1870, s. 515.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1871. Lwów: 1871, s. 455.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1872. Lwów: 1872, s. 443.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1874. Lwów: 1874, s. 484.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1876. Lwów: 1876, s. 501.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1880. Lwów: 1880, s. 472.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1895. Lwów: 1895, s. 537.
  4. Edward Zając: Szpital Powszechny w Sanoku. www.zozsanok.pl. [dostęp 2012-12-09]. (pol.). (pdf) s. 36.
  5. Kronika. Zmiana własności. „Gazeta Sanocka”. Nr 76, s. 4, 13 września 1896. 
  6. Edward Zając: Szpital Powszechny w Sanoku. www.zozsanok.pl. [dostęp 2012-12-09]. (pol.). (pdf) s. 31.
  7. Alojzy Zielecki, W epoce autonomii Galicyjskiej. Sanok siedzibą organów państwowych i samorządowych. Struktury organizacyjne miasta, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 380.
  8. a b Edward Zając: Szpital Powszechny w Sanoku. www.zozsanok.pl. [dostęp 2012-12-09]. (pol.). (pdf) s. 32.
  9. Alojzy Zielecki, W epoce autonomii Galicyjskiej. Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku. Opieka społeczna i zdrowotna, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 469.
  10. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów: 1907, s. 762.
  11. Alojzy Zielecki, W epoce autonomii Galicyjskiej. Sanok siedzibą organów państwowych i samorządowych. Rozwój przestrzenny miasta, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 360.
  12. Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1862. Lwów: 1862, s. 34.
    Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1864. Lwów: 1864, s. 36.
    Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1865. Lwów: 1865, s. 37.
    Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1866. Lwów: 1866, s. 37.
    •Tomasz Opas, Zagadnienia ustrojowe, W czasach zaborów i niewoli, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 341.
    •Tomasz Opas, Zagadnienia ustrojowe, W czasach zaborów i niewoli, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 372.
  13. Kronika. Dokument dot. budowy magazynu augmentacyjnego w Sanoku z 1 maja 1862. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 8, s. 3, 15 lutego 1914. 
  14. Tomasz Opas, Zagadnienia ustrojowe, W czasach zaborów i niewoli, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 373.
  15. a b c Marta Szramowiat. Samorząd miejski Sanoka okresu galicyjskiego. Główne zadania i działalność Rady Miejskiej w Sanoku. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 19, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  16. Księga uchwał Rady miejskiej Sanockiej 14.11.1870-17.09.1872. T. III. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 46. [dostęp 2022-02-05].
  17. Księga uchwał Rady miejskiej sanockiej 1872-1874. T. IV. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 168-169. [dostęp 2022-02-05].
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1875. Lwów: 1875, s. 55.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1876. Lwów: 1876, s. 55.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1877. Lwów: 1877, s. 319.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1878. Lwów: 1878, s. 305.
    Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002, s. 21. ISBN 83-909787-8-4.
  18. Księga uchwał Rady miejskiej od lutego 1874 do stycznia 1876. T.V. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 208. [dostęp 2022-02-05].
  19. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1879. Lwów: 1879, s. 295.
  20. a b c Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 375.
  21. Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002, s. 26. ISBN 83-909787-8-4.
  22. Tomasz Opas, Zagadnienia ustrojowe, W czasach zaborów i niewoli, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 378.
  23. a b c Marta Szramowiat. Samorząd miejski Sanoka okresu galicyjskiego. Główne zadania i działalność Rady Miejskiej w Sanoku. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 20, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  24. Księga uchwał Rady miejskiej od maja 1878 do czerwca 1881. T. VII. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 110-111. [dostęp 2022-02-05].
  25. Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002, s. 37, 41. ISBN 83-909787-8-4.
  26. 8 lipca 1869 roku, na Wawelu odbył się powtórny pogrzeb szczątków króla Kazimierza III Wielkiego. historykon.pl, 8 lipca 2014. [dostęp 2014-09-20].
  27. Tomasz Opas, Zagadnienia ustrojowe, W czasach zaborów i niewoli, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 379.
  28. Alojzy Zielecki, Życie kulturalne. Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, W epoce autonomii galicyjskiej w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 462.
  29. Alojzy Zielecki, Życie kulturalne. Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, W epoce autonomii galicyjskiej w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 455.
  30. Alojzy Zielecki, Życie kulturalne. Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, W epoce autonomii galicyjskiej w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 456.
  31. Alojzy Zielecki, Opieka społeczna i zdrowotna. Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, W epoce autonomii galicyjskiej w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 470.
  32. a b Kronika. Wiadomości osobiste. „Echo z nad Sanu”. Nr 3, s. 3, 17 maja 1885. 
  33. Tomasz Opas, Zagadnienia ustrojowe, W czasach zaborów i niewoli, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 380.
  34. Edward Zając: Szpital Powszechny w Sanoku. www.zozsanok.pl. [dostęp 2012-12-09]. (pol.). (pdf) s. 30.
  35. Księga zmarłych 1855–1878 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 220 (poz. 33).
  • p
  • d
  • e
Zabór austriacki
autonomia galicyjska

Burmistrzowie gminy miasta Sanoka

Adam Piątkowski
Jan Marcinkiewicz
Wojciech Foedrich
Antoni Piątkowski
Michał Fiałkiewicz
Jakub Krulikiewicz
Józef Gutkowski
Albin Gołkowski
Jerzy Rapf
Sebastian Piątkowski
Jan Zarewicz

Burmistrzowie Sanoka:

Erazm Łobaczewski
Jan Okołowicz
Cyryl Jaksa Ładyżyński
Aital Witoszyński
Feliks Giela
Feliks Giela
Stanisław Niedzielski (I wojna światowa)
II Rzeczpospolita
Okupacja niemiecka
Polska Ludowa i PRL

Burmistrzowie:

Józef Bubella
Juliusz Bruna
Stanisław Lisowski
Michał Hipner
Józef Dąbrowski

Przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej:

Józef Dąbrowski
Adam Miler
Kazimierz Surman
Tadeusz Powrózek
Andrzej Szczudlik
Stanisław Potocki
Tadeusz Wojtowicz
Jan Łysakowski
Leszek Rychter
Kazimierz Grabowski
Wiesław Skałkowski

Naczelnicy miasta

Wiesław Skałkowski
Ryszard Grzebień
III Rzeczpospolita

Herb Sanok