Ludovico Ariosto

Tycjan – portret Ariosta

Imię i nazwisko

Ludovico Giovanni Ariosto

Data i miejsce urodzenia

8 września 1474
Reggio nell'Emilia

Data i miejsce śmierci

6 lipca 1533
Ferrara

Narodowość

włoska

Język

włoski, łaciński

Alma Mater

uniwersytet w Ferrarze

Dziedzina sztuki

satyry, komedie, poemat

Ważne dzieła

Orland szalony

Multimedia w Wikimedia Commons

Cytaty w Wikicytatach

Ten artykuł od 2021-02 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ludovico Giovanni Ariosto (ur. 8 września 1474, zm. 6 lipca 1533) – poeta włoski, autor poematu Orland szalony. Pisał także satyry i komedie.

Biografia

Pochodził z Ferrary, lecz urodził się w cytadeli Reggio. Jego ojciec, Niccolò Ariosto, był ochmistrzem na dworze Ercole d'Este. Od cesarza Fryderyka III Habsburga w 1460 otrzymał tytuł hrabiowski i możliwość dodania do herbu wizerunku cesarskiego czarnego orła. Po 1471 został mianowany kapitanem cytadeli i dyrektorem skarbu w Reggio w Lombardii. Matką Ludovica była Daria Malaguzzi. Ludovico Ariosto był najstarszym z dziesięciorga jej dzieci. W roku 1486 rodzina Ariostów wróciła do Ferrary, bowiem Niccolò został mianowany giudice dei savi, na najwyższe stanowisko miejskie. Po krótkim czasie z powodu nadużyć został z niego usunięty. W Ferrarze Ludovico uczęszczał do łacińskiej szkoły Lukki Ripa, a później studiował prawo na uniwersytecie. Ariosto, już jako doktor praw, brał udział w lekcjach nadwornego nauczyciela, humanisty, Georgio da Spoleto, który zapoznał go z dziełami Owidiusza, Wergiliusza, Horacego, Plauta i Terencjusza. Pod wpływem tych lektur Ariosto zaczął pisać wiersze po łacinie. Po śmierci ojca w 1500 Ludovico Ariosto musiał zająć się gospodarowaniem w majątku w Reggio, by utrzymać matkę i dziewięcioro rodzeństwa. W 1502 został kasztelanem zameczku w Canossa. W tych latach Ludovico został ojcem dwóch nieślubnych synów, z dwóch różnych matek, Giovanniego i Virginio Ariosto (późniejszego wydawcę pośmiertnych „Pięciu pieśni” napisanych przez ojca, lecz wyłączonych z autoryzowanego przez ojca wydania). Od 1503 Ariosto służył na dworze kardynała Ippolito d’Este.

W czasie jednej z misji we Florencji Ariosto poznał Aleksandrę Bennucci, wdowę po Strozzim, która pojechała za nim do Ferrary, i którą kilka lat później poślubił potajemnie (ponieważ miał kilka prebend kościelnych, które mógł stracić gdyby kardynał dowiedział się o ślubie). Z powodu Aleksandry odmówił wyjazdu z kardynałem na Węgry w 1517, tracąc dochody z dworskiej służby. Dzięki księżnej Ferrary, Lukrecji Borgii, został gubernatorem ziem Garfagnany w Apeninach. Z tego odludzia wyzwolił się Ariosto w 1525, kiedy został wezwany do Ferrary.

Orland szalony

Z myślą o napisaniu epickiego poematu sławiącego rycerstwo Ariosto nosił się od 1503. W 1506 ukończył pierwszą, napisaną po włosku, księgę Orlanda szalonego (Orlando furioso), którą przedstawił kardynałowi d'Este. W pieśniach chciał dać wierny obraz rycerstwa „śpiewać o kobietach, rycerzach, o zbrojnych czynach, o miłości i odważnych wyprawach”. Poemat zostaje ukończony w 1515, ale Ludovico Ariosto pracował nad nim do końca swojego życia. Pierwsze wydanie Orlando furioso ukazało się w 1516, kolejne w 1521, a wydanie pełne w 1532. Prace nad dalszym doskonaleniem dzieła przerwała śmierć autora.