Obozy reedukacyjne w Sinciangu

Obozy reedukacyjne^[1] w Sinciangu (także: obozy internowania w Sinciangu^[2], obozy pracy w Sinciangu^[3], obozy koncentracyjne w Sinciangu^[4][5], gułag z Sinciangu^[6][7]; oficjalnie nazywane przez rząd Chińskiej Republiki Ludowej ośrodkami edukacyjnymi i szkolenia zawodowego w Sinciangu^[8], chiń. 新疆职业技能教育培训中心^[9]) – obozy założone w 2017 w Chińskiej Republice Ludowej i zarządzane przez chińskie władze Sinciangu^[10]. Istnienie i działalność obozów jest przedmiotem krytyki wielu organizacji międzynarodowych, zwłaszcza pozarządowych, oraz rządów krajów demokratycznych, według których są tam nagminnie łamane prawa człowieka, a mniejszości etniczne i religijne podlegają przymusowej sinizacji będącej częścią konfliktu w Sinciangu. Obozy w Sinciangu są miejscem prawdopodobnie największej od czasów II wojny światowej akcji arbitralnego przetrzymywania przedstawicieli takich mniejszości^[11][12]. Według ChRL skala obozów i ich działalność jest wyolbrzymiona i wypaczona przez media międzynarodowe, a ich celem jest resocjalizacja ekstremistów i walka z terroryzmem^[8][13].

Historia

Obozy zostały założone w 2017 przez władze chińskie, kierowane przez sekretarza generalnego Komunistycznej Partii Chin Xi Jinpinga^[14]. Zarządza nimi Chen Quanguo, członek Biura Politycznego KPCh, który kieruje komitetem partii i rządem w regionie Sinciang^[15]. Obozy stały się przedmiotem zainteresowania światowej opinii publicznej po ujawnieniu ich istnienia przez media amerykańskie (The New York Times) w 2019^{[14][16][17][13]}. Według szacunków z 2020 w Sinciangu mogło istnieć ponad 380 obozów tego typu, a ich liczba stale wzrasta^[18].

Krytyka

Istnienie i działalność obozów są przedmiotem krytyki wielu organizacji międzynarodowych, zwłaszcza pozarządowych, jak i rządów krajów demokratycznych^[11]. Obozy są krytykowane za łamanie praw człowieka, w tym złe traktowanie więźniów, gwałty i tortury, a nawet ludobójstwo (kulturowe)^{[19][20][21][22][23][24]}. Human Rights Watch twierdzi, że obozy te są wykorzystywane do indoktrynacji Ujgurów i innych muzułmanów od 2017 w ramach „ludowej wojny z terroryzmem”, polityki Chin komunistycznych ogłoszonej w 2014^[25][7]. Według krytyków celem obozów jest zniszczenie kultury i religii Ujgurów oraz innych, głównie muzułmańskich, mniejszości etnicznych i przyspieszenie ich asymilacji (sinizacji)^[13], a same obozy są prowadzone na marginesie systemu prawnego – wielu Ujgurów zostało internowanych bez procesu i nie postawiono im żadnych zarzutów (przetrzymywani są w długim areszcie prewencyjno-administracyjnym)^[26]. Skala aresztowań jest bardzo duża. Według szacunków władze chińskie przetrzymują w tych obozach setki tysięcy Ujgurów (być może nawet ponad półtora miliona osób), a także członków innych etnicznych grup mniejszościowych (głównie muzułmańskich)^{[27][28][29][30]}. Według tych szacunków internowanie Ujgurów i innych muzułmanów w obozach stanowi największą akcję arbitralnego przetrzymywania ludzi należących do mniejszości etnicznych i religijnych od czasów II wojny światowej^[31][12][27]. Dokonano porównań między obozami w Sinciangu a chińską rewolucją kulturalną z lat 60. XX wieku^[32][33].

Niezależni eksperci nie mają możliwości kontroli sytuacji w obozach, ale wielu uważa, że są tam liczne ofiary śmiertelne; np. Ethan Gutmann, badacz Chin z Victims of Communism Memorial Foundation, szacuje liczbę ofiar na 5–10% więźniów rocznie^[34][35].

W lipcu 2021 Ukraina poparła krytykę obozów, po czym jednak szybko się z niej wycofała, co doprowadziło do kontrowersji związanej z możliwą próbą politycznego szantażu w związku z groźbą wstrzymania dostaw chińskich szczepionek przeciwko COVID-19 dla Ukrainy^[36].

Stanowisko władz chińskich

Według władz chińskich obozy są formą resocjalizacji i elementem systemu walki z terroryzmem i ekstremizmem, są też „zgodne z zasadami i duchem” Globalnej Strategii Zwalczania Terroryzmu ONZ i podobnymi praktykami w krajach zachodnich, a oskarżenia o skalę aresztowań i złe traktowanie zatrzymanych to „mit” i „antychińska propaganda”^[8]. W 2020 chiński dyplomata, polityk i minister spraw zagranicznych Wang Yi stwierdził, że „w Sinciangu nie ma żadnych prześladowań”, a większość doniesień prasy międzynarodowej na temat obozów to „fake news”^[13]. Rządy niektórych krajów wyraziły poparcie dla działań podejmowanych przez chiński rząd. Do obrońców Chińskiej Republiki Ludowej należą przede wszystkim takie państwa jak Białoruś, Mjanma, Kambodża, Wenezuela, Kuba, Arabia Saudyjska, Rosja i Korea Północna, które według swoich krytyków także mają bogatą historię ograniczania praw i wolności obywatelskich oraz represjonowania i więzienia dysydentów^[37][38][11].

Zobacz też

• konflikt w Sinciangu
• laogai (naprawa przez pracę)
• ludobójstwo Ujgurów
• mniejszości narodowe w Chińskiej Republice Ludowej
• prawa człowieka w Chińskiej Republice Ludowej
• reedukacja przez pracę

Przypisy