Papier Xuan

Papier Xuan, także papier ryżowy (chiń. 宣纸; pinyin xuānzhǐ), potocznie nazywany również „królem papieru” lub „papierem długowieczności” – chiński papier wytwarzany ręcznie z kory drzewa Pteroceltis tatarinowii i słomy ryżowej; o gładkiej powierzchni i czystej teksturze, odporny na gniecenie i niszczenie, łatwo wchłaniający wodę i tusz; wykorzystywany do malowania i kaligrafii.

W 2009 tradycja produkcji papieru Xuan została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.

Kora drzewa Pteroceltis tatarinowii stanowiąca surowiec do wyrobu papieru Xuan

Opis

Papier Xuan charakteryzuje się gładką powierzchnią, czystą teksturą i wysoką odpornością na gniecenie, gnicie oraz działalność szkodliwych owadów[1]. Łatwo wchłania wodę i tusz[1]. Z uwagi na te cechy jest wykorzystywany od VIII wieku do kaligrafii, malowania i druku książek[1][2].

Produkowany jest ręcznie z kory drzewa Pteroceltis tatarinowii i słomy ryżowej[3]. Proces produkcji, trwający ponad dwa lata, obejmuje ponad sto czynności: od namaczania, czyszczenia i fermentacji kory i osobno słomy, przez wybarwianie, rozcieranie na miazgę, mieszanie z sokiem z kiwi po czerpanie papieru i suszenie[1].

Wszystkie składniki wykorzystywane do jego produkcji (woda, kora, słoma itd.), a także jej warunki muszą być w określonej jakości[1]. Do tej pory nie udało się wytworzyć papieru Xuan maszynowo[1].

Po raz pierwszy papier wspominany jest w dokumentach z epoki Tang jako trybut przysyłany na dwór cesarski z Xuanzhou, okręgu w Anhui we wschodnich Chinach, gdzie do dziś jest wytwarzany. Wytwarzano tam wiele gatunków papieru, z których te najlepszej jakości miały wówczas i później ugruntowaną sławę jako doskonałe medium do twórczości malarskiej i kaligraficznej. Produkowano je w różnych grubościach: jedno-, dwu- i trójwarstwowe; liczba warstw zależała od tego ile razy rzemieślnik nabierał masę papierową na sito. Nierzadko sitem operowali dwaj rzemieślnicy, bo cechą charakterystyczną wytwarzanych w Xuanzhou papierów były ich wielkie rozmiary (typowy arkusz miał 3 x 2,4 m); wytwarzano też specjalne arkusze, długie na 15 m[2].

Wiedza o metodach produkcji papieru Xuan była przekazywana ustnie z pokolenia na pokolenie, lecz obecnie umiejętność produkcji jest nauczana w miejscowych szkołach[3]. W powiecie Jing funkcjonuje ponad sto warsztatów produkujących papier Xuan, w których zatrudnionych jest ponad 6 tys. osób[1].

W 2009 tradycja produkcji papieru Xuan została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO[3].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g UNESCO ICH: Nomination for inscription on the Representative List in 2009 (Reference No. 00201). [dostęp 2016-05-21]. (ang.).
  2. ↑ a b Joseph Needham: Science and civilisation in China. Cambridge England: University Press, 1954, s. 90-91. ISBN 0-521-08690-6. (ang.).
  3. ↑ a b c UNESCO ICH: Traditional handicrafts of making Xuan paper. [dostęp 2016-05-21]. (ang.).

Linki zewnętrzne

  • UNESCO: The traditional handicrafts of making Xuan paper. [w:] Youtube [on-line]. [dostęp 2016-05-21]. (ang.).
Encyklopedia internetowa (China paper):