Park SołackiKościół św. Jana VianneyPark Adama WodziczkiOsiedle Nad Wierzbakiem (2010)
Sołacz – część miasta Poznania, położona w północno-zachodnim obszarze miasta, na osiedlu samorządowym Sołacz.
Leży w dolinie Bogdanki. Obecnie jest to dzielnica willowa, w której przeważa niska zabudowa domów jednorodzinnych. Zespół urbanistyczno-architektoniczny Sołacza od 19 stycznia 1983 roku figuruje w rejestrze zabytków pod numerem A-244[2].
Historia
Pierwsze ślady ludzkiej bytności na terenie Sołacza pochodzą z okresu kultury pucharów lejkowatych. Nazwa „Sołacz” pojawiła się w źródłach pisanych pod koniec XIV wieku i dotyczyła młyńskiej osady nad rzeką Bogdanką. Słowo „Sołacz” wywodzi się od staropolskiego wyrazu „sol”, „sołek”, oznaczającego spichlerz, spiżarnię lub od imienia Sołak[3]. Zapisy nazwy przedstawiały się następująco: Solacz (1389), Szolacz (1390), Zolacz (1434), Solacz (1442), Scholacz (1454), Sołacz (1580)[3].
Wieś szlachecka położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[4]. W 1819 liczyła 81 mieszkańców[5]. Sołacz jako podmiejska dzielnica willowa wyłonił się w końcu XIX wieku. 1 kwietnia 1908 roku Sołacz został włączony w granice Poznania.
25 marca 1945 rozegrano tutaj pierwszą masową imprezę biegową po II wojnie światowej – bieg przełajowy na 2200 metrów (Aleja Wielkopolska – Małopolska – Śląska – Nad Wierzbakiem – Aleja Wielkopolska). Startowało 80 zawodników w wieku od 16 do 45 lat. Zwycięzcą był Henryk Baranowski z Junikowa (czas 7.41,5)[6]. Na Sołaczu znajduje się też Uniwersytet Przyrodniczy, zbudowany na obszarze dawnej siedziby rodziny Kapelów, a także osiedle „Nad Potokiem” wybudowane pod koniec lat 60. XX w.
Sołacz w latach 1954–1990 należał do dzielnicy Jeżyce. W 1996 r. utworzono jednostkę pomocniczą miasta Osiedle Sołacz[8]. W 1998 r. zmieniono granice osiedla[9].
Kolonia willowa
Kolonia willowa była rozwijana pod okiem architekta Josepha Stübbena. Większa część obecnego Sołacza stała się na przełomie XIX i XX wieku własnością bankiera z Berlina – Barucha Eliasa. W 1896 podjął on decyzję o parcelacji swojego majątku, celem rozsprzedaży gruntów. W 1906 parcelacji dokonał Stübben, ale ostatnie działki sprzedano dopiero w 1913. Architekt zaprojektował osiedle luksusowych willi, wpisując je w ukształtowanie terenu, przede wszystkim w malowniczą dolinę Bogdanki. Całość miała powierzchnię 90 ha, z czego około 44 ha przeznaczono na zabudowę. Wille zbudowano w stylach historycznych. Były to obiekty pojedyncze i bliźniacze. Z centrum miasta Sołacz zyskał połączenie długą aleją kasztanowców – obecną aleją Wielkopolską.
Joseph Stübben zaprojektował dzielnice willową większą od tej ostatecznie zrealizowanej. Willami miał zostać zabudowany teren na północ od Parku Sołackiego, przy dzisiejszej ul. Urbanowskiej i ściśle przy Parku Wodziczki[10].
↑Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1933 r. o zniesieniu obszarów dworskich Sołacz i Golęcin w powiecie i województwie poznańskiem Dz.U. z 1933 r. nr 10, poz. 65
↑Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024, s. 155 [dostęp 2010-09-20].
↑Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 43.
↑red. Jerzy Topolski, Dzieje Poznania, tom 2, PWN, Warszawa-Poznań, 1994, s.222, ISBN 83-01-08194-5
↑TadeuszT.ŚwitałaTadeuszT., Poznań 1945. Kronika Wydarzeń, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1986, s. 117, ISBN 83-210-0607-8, OCLC 830203088.
↑LiliannaL.BogdańskaLiliannaL., Radość zakłócił niepokój, [w:] AdamA.Suwart, Widzialem Powstanie. Czerwiec 1956. Wspomnienia uczestników powstania poznańskiego w czerwcu 1956 roku, nadesłane na konkurs "Przewodnika Katolickiego", Poznań: Dr. i Księgarnia Świętego Wojciecha, 2006, s. 107, ISBN 83-7015-941-9, OCLC 642973581 [dostęp 2022-12-05].
↑Uchwała Nr XLVI/241/92 Rady Miejskiej Poznania z dnia 7 stycznia 1992 r. w sprawie powołania Osiedla Sołacz
↑Uchwała Nr LXX/531/II/98 Rady Miasta Poznania z dnia 21 kwietnia 1998 r. w sprawie zmiany granic Osiedla Sołacz
↑Docelowy plan zabudowy Sołacza - Plan na Poznań #2 [online], Czas na Poznań!, 19 listopada 2018 [dostęp 2018-12-11](pol.).
↑praca zbiorowa, Przegląd wielkopolskich zabytków przyrody, PiWRL, Poznań, 1966, s.301
WłodzimierzW.ŁęckiWłodzimierzW., PiotrP.MaluśkiewiczPiotrP., Poznań od A do Z, Poznań: KAW, 1986, s. 131, ISBN 83-03-01260-6, OCLC 835895412.
Atlas architektury Poznania, JanuszJ.Pazder (red.), AleksandraA.Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 270, ISBN 978-83-7503-058-7, OCLC 316600366.
Praca zbiorowa, Poznań – spis zabytków architektury, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2004, ISBN 83-89525-07-0
Marcin Libicki, Poznań – przewodnik, Wydawnictwo Gazeta Handlowa, Poznań, 1997, ss.242-243, ISBN 83-902028-4-0
Docelowy plan zabudowy SołaczaBożena Łukasik, Agnieszka Targońska, Sołacz – ulubione miejsce wypoczynku dawnych i współczesnych Poznaniaków, w: Nauka Przyroda Technologie – dział Ogrodnictwo, Tom 3, zeszyt 1, 2009, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, ISSN 1897-7820
Linki zewnętrzne
Portal Sołacki – Portal Społecznościowy. solacz.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-27)].
Salon Muzyczny-Muzeum Feliksa Nowowiejskiego na Sołaczu w Poznaniu
Sołacz – Nowy Portal o Sołaczu. solacz.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-10)].
Sołacz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 56.