Synagogi w Łodzi

Wielka Synagoga, al. T. Kościuszki; spalona w listopadzie 1939
Wielka Synagoga, ok. 1896
Wnętrze Wielkiej Synagogi
Fasada Wielkiej Synagogi
Wielka Synagoga
Synagoga Reicherów, ul. Rewolucji 1905 nr 28; funkcjonująca okazjonalnie
Wnętrze synagogi Reicherów
Synagoga przy Piotrkowskiej 46
Synagoga przy Zgierskiej 32
Synagoga Ezras Izrael, ul. Wólczańska 6; zburzona w listopadzie 1939
Synagoga Ezras Izrael
Kuczka Chaskiela Pelca, ul. Piotrkowska 88[1]

W Łodzi przed II wojną światową funkcjonowało ponad 250 synagog i domów modlitwy. W większości były to małe, prywatne bożnice znajdujące się w prywatnych mieszkaniach, przybudówkach i oficynach kamienic. Zwyczajowo najczęściej nazywane od nazwisk właścicieli.

Synagogą – według zasad judaizmu – może być każde pomieszczenie, w którym na wschodniej ścianie zawieszona zostanie specjalna „skrzynka” i w której będzie przechowywana Tora, czyli najważniejszy tekst objawiony judaizmu. Określenia „synagoga” – ewentualnie „bożnica” lub „bóżnica”, sztibl lub szul – przyjęło się używać do dużych reprezentacyjnych budynków. Natomiast inne miejsca to izby lub domy modlitwy. Wystarczy jak zbierze się dziesięciu Żydów i takie pomieszczenie na czas ich modłów staje się automatycznie „synagogą”. Natomiast nigdy kaplica przedpogrzebowa, choćby tak duża jak w Łodzi, nie będzie synagogą, bo nie ma w niej Tory. Nieraz domy modlitwy bywają mylone z tzw. kuczkami, które związane są ze świętem „Sukkot” (święto namiotów).

Pierwszą, drewnianą, synagogą znajdującą się w Łodzi była Stara Synagoga w Łodzi znajdująca się przy ulicy Wolborskiej 20.

Czynne synagogi:

  • Synagoga Reicherów w Łodzi, ul. Rewolucji 1905 r. nr 28 (okazjonalnie)
  • Synagoga w Łodzi (ul. Pomorska 18) (w siedzibie Gminy Żydowskiej; czynna na bieżąco)

Niegdysiejsze duże synagogi w Łodzi, które zostały zburzone przez Niemców pomiędzy listopadem 1939 a połową 1940; według obecnych adresów miejsc po nich:

Lista małych synagog i domów modlitewnych w Łodzi, według ulic

Indeks

A B C D E F G H I J K L Ł M N O P R S Ś T U V W Z Ź Ż

A

Aleksandrowska (ob. ulica Limanowskiego):

Aleksandryjska (ob. Bojowników Getta Warszawskiego):

B

Benedykta (ob. 6 Sierpnia):

Brzezińska (ob. Wojska Polskiego):

C

Cegielniana (ob. S. Jaracza):

D

Długiej (ob. Gdańska):

Drewnowska:

Dzielna (ob. prez. G. Narutowicza):

F

Franciszkańska:

G

Główna (ob. fragment alei J. Piłsudskiego):

Graficzna:

  • Synagoga w Łodzi (ul. Graficzna 4)

J

Jakuba:

Jerozolimska (ob. ulica nie istnieje):

Juliusza (ob. Dowborczyków):

K

Kamienna (ob. Włókiennicza):

Kielma vel Kelma (ob. Marynarska):

Konstantynowska (ob. Legionów):

Krótka (ob. R. Traugutta):

L

Lutomierska:

Ł

Łagiewnicka:

M

Mikołajewska (ob. H. Sienkiewicza):

N

Niska:

  • Synagoga Mordki Herca w Łodzi (ul. Niska 18)

Nowomiejska:

Nowo-Zarzewska (ob. Zarzewska):

O

Ogrodowa:

P

Pańska (ob. S. Żeromskiego):

Pieprzowa (ob. Hersza Berlińskiego):

Piłsudskiego Józefa (ob. Wschodnia):

Piotrkowska:

Plac Kościelny:

  • Synagoga Szlamy Lebentala w Łodzi (pl. Kościelny 8)

Podrzeczna:

Południowa (ob. Rewolucji 1905 roku):

Północna:

Promenada (ob. aleja T. Kościuszki):

R

Rokicińska (ob. fragment alei J. Piłsudskiego):

  • Synagoga Mordki Herca w Łodzi (ul. Rokicińska 6)
  • Synagoga Mordki Herca w Łodzi (ul. Rokicińska 12)
  • Synagoga Mordki Herca w Łodzi (ul. Rokicińska 20)
  • Synagoga Mordki Herca w Łodzi (ul. Rokicińska 28)
  • Synagoga Mordki Herca w Łodzi (ul. Rokicińska 31)

Rynek Nowego Miasta (ob. plac Wolności):

Rzgowska:

S

Składowa:

Skwerowa (ob. Polskiej Organizacji Wojskowej; POW):

Solna:

Staro-Brzezińska (niezidentyfikowana):

  • Synagoga w Łodzi (ul. Staro-Brzezińska 36)

Staro-Zarzewska (ob. S. Przybyszewskiego):

Stary Rynek:

Stodolniana (ob. fragment ulicy Zachodniej):

Ś

Średniej (ob. Pomorska):

T

Targowa:

W

Widzewska (ob. J. Kilińskiego):

Wolborska:

Wólczańska:

Wschodnia:

Z

Zachodnia:

Zagajnikowa:

  • Synagoga Chaima Nejmana w Łodzi (ul. Zagajnikowa)

Zarzewska (ob. S. Przybyszewskiego):

Zawadzka (ob. Zawiszy Czarnego na Bałutach lub A. Próchnika w Śródmieściu):

Zgierska:

Zielona:

Ż

Żurawia

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Synagogi w Łodzi

Przypisy

  1. ↑ Kuczka z podwórza przy ul. Piotrkowskiej 88. PolskaNiezwykła.pl. [dostęp 2014-03-09].
  2. ↑ Informator-przewodnik [po Łodzi], nakł. Wojew. Zarz. Zw. Inwalidów Wojennych RP, Łódź, [1933].

Linki zewnętrzne

  • Synagogi dawnej Łodzi
  • p
  • d
  • e
Miejsca kultu wielokulturowej Łodzi
Judaistyczne
Prawosławne
Protestanckie
Rzymskokatolickie
Starokatolickie