Szachowe mecze pretendentów
Mecze pretendentów FIDE stanowiły trzeci i najwyższy szczebel eliminacji (po turniejach strefowych i międzystrefowych) wyłaniających przeciwnika dla mistrza świata w szachach (jedyny wyjątek miał miejsce w roku 1996, gdy finałowy mecz pretendentów był zarazem spotkaniem o mistrzostwo świata).
Mecze pretendentów
Projekt regulaminu meczów, które zastąpiły turnieje pretendentów począwszy od szóstego cyklu rozgrywek, powstał w wyniku wniosku federacji szachowej USA na Kongresie FIDE w Sztokholmie w roku 1962. Wniosek ten był w prostej linii realizacją pomysłu Bobby Fischera, który nie widział sensu uczestnictwa w turniejach pretendentów, w których połowę (lub więcej) zawodników stanowili reprezentanci ZSRR (według amerykańskiego arcymistrza zawodnicy radzieccy szybko remisowali pojedynki między sobą, dzięki czemu zapewniali sobie dodatkowe dni wolne w tych długich i wyczerpujących turniejach, natomiast przeciwko niemu grali z pełnym zaangażowaniem).
Przez dwadzieścia lat formuła meczów była niezmienna. Brało w nich udział po 8 zawodników: 6 najlepszych z turnieju międzystrefowego (w przypadku dwóch turniejów – po 3, a w przypadku trzech – po 2 najlepszych z każdego turnieju) oraz 2 uczestników poprzedniego finałowego meczu pretendentów (ewentualnie ustępujący mistrz świata).
Pierwsze zmiany w regulaminie pojawiły się w roku 1985, wprowadzono wówczas pośrednią eliminację w postaci turnieju pretendentów, który wyłonił tylko 4 zawodników biorących udział w meczach pretendentów, zaś najlepszy z tej czwórki spotkał się w meczu finałowym z wicemistrzem świata Anatolijem Karpowem. Również kolejne cykle przyniosły duże modyfikacje – w XIV w I rundzie spotkań rozegrano 7 meczów (9 zawodników z turniejów międzystrefowych, 4 ćwierćfinalistów poprzedniej edycji meczów pretendentów oraz 1 zawodnik wyznaczony przez organizatora). Ósemkę ćwierćfinalistów uzupełnił wicemistrz świata Anatolij Karpow. W XV cyklu w I rundzie ponownie rozegrano 7 spotkań, a wśród uczestników było 11 najlepszych z turnieju międzystrefowego oraz 3 półfinalistów poprzedniego cyklu. W II rundzie stawkę ponownie uzupełnił Anatolij Karpow. Ostatni turniej (cykl XVI), przed gruntowną zmianą zasad wyłaniania mistrza w szachach, był wyjątkowy z powodu wyeliminowania z rozgrywek Garriego Kasparowa i Nigela Shorta, którzy rozegrali w roku 1993 mecz o mistrzostwo świata PCA. W tym turnieju, w I rundzie rozegrano tylko 6 spotkań, w których wystąpiło 10 szachistów z turnieju międzystrefowego oraz 2 uczestników meczów półfinałowych poprzedniej edycji). W II rundzie rozegrano tylko 3 spotkania, a dopiero w rundzie III trójkę zwycięzców spotkań ćwierćfinałowych uzupełnił Anatolij Karpow. Cykl ten był również wyjątkowy z tego względu, iż zwycięzcy meczów półfinałowych grali od razu o tytuł mistrza świata.
Konkurencyjne dla FIDE Stowarzyszenie Zawodowych Szachistów PCA zorganizowało tylko jeden cykl wyłaniający swojego mistrza świata: ósemka ćwierćfinalistów składała się z 7 najlepszych zawodników z turnieju międzystrefowego oraz wicemistrza świata PCA (Nigel Short). Kolejnych edycji nie udało się rozegrać z powodu rozpadu tej federacji w roku 1995.
W latach 1998, 1999, 2000, 2002 i 2004 pięciu kolejnych mistrzów świata wyłaniano w odrębnych turniejach (z udziałem min. 64 zawodników), w ramach których rozgrywano mecze systemem pucharowym, natomiast w roku 2005 rozegrano tzw. turniej unifikacyjny w San Luis, w którym zwyciężył Weselin Topałow. Do odrębnych meczów pretendentów powrócono w 2007 roku.
Cykl 1964-66 (B. Spasski)
Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
1965 – Ryga | ||||||||||
![]() | 6 | |||||||||
1965 – Ryga | ||||||||||
![]() | 4 | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1965 – Moskwa | ||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1965 – Tbilisi | ||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||
![]() | 7 | |||||||||
1965 – Bled | ||||||||||
![]() | 4 | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1965 – Bled | ||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1965 – Bled | ||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
![]() | 2½ | |||||||||
Cykl 1967-69 (B.Spasski)
Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
1968 – Suchumi | ||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1968 – Malmö | ||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1968 – Poreč | ||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1968 – Kijów | ||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
1968 – Amsterdam | ||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1968 – Moskwa | ||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1968 – Belgrad | ||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
![]() | 3½ | |||||||||
Cykl 1970-72 (B.Fischer)
Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
1971 – Vancouver | ||||||||||
![]() | 6 | |||||||||
1971 – Denver | ||||||||||
![]() | 0 | |||||||||
![]() | 6 | |||||||||
1971 – Las Palmas | ||||||||||
![]() | 0 | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1971 – Buenos Aires | ||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
1971 – Sewilla | ||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||
![]() | 4 | |||||||||
1971 – Moskwa | ||||||||||
![]() | 3 | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1971 – Moskwa | ||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
![]() | 2½ | |||||||||
Cykl 1973–75 (A.Karpow)
Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
1974 – Moskwa | ||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1974 – Leningrad | ||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||
![]() | 7 | |||||||||
1974 – San Juan | ||||||||||
![]() | 4 | |||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
1974 – Moskwa | ||||||||||
![]() | 1½ | |||||||||
![]() | 12½ | |||||||||
1974 – Augusta | ||||||||||
![]() | 11½ | |||||||||
![]() | 7½ | |||||||||
1974 – Odessa | ||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
![]() | 3½ | |||||||||
1974 – Palma de Mallorca | ||||||||||
![]() | 1½ | |||||||||
![]() | 7 | |||||||||
![]() | 6 | |||||||||
Cykl 1976-78 (W.Korcznoj)
Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
1977 – Lukka | ||||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
1977 – Evian | ||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
![]() | 8½ | |||||||||
1977 – Lucerna | ||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
1977 – Belgrad | ||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
![]() | 10½ | |||||||||
1977 – Reykjavik | ||||||||||
![]() | 7½ | |||||||||
![]() | 8½ | |||||||||
1977 – Genewa | ||||||||||
![]() | 7½ | |||||||||
![]() | 8½ | |||||||||
1977 – Rotterdam | ||||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
![]() | 3½ | |||||||||
Cykl 1979-81 (W.Korcznoj)
Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
1980 – Velden | ||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1980 – Buenos Aires | ||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||
![]() | 7½ | |||||||||
1980 – Ałma-Ata | ||||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1980 – Merano | ||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
1980 – Bad Lauterberg | ||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1980 – Abano Terme | ||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
1980 – Meksyk | ||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
![]() | 7 | |||||||||
![]() | 7 | |||||||||
Cykl 1982-84 (G.Kasparow)
Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
1983 – Moskwa | ||||||||||
![]() | 6 | |||||||||
1983 – Londyn | ||||||||||
![]() | 3 | |||||||||
![]() | 7 | |||||||||
1983 – Bad Kissingen | ||||||||||
![]() | 4 | |||||||||
![]() | 6 | |||||||||
1984 – Wilno | ||||||||||
![]() | 3 | |||||||||
![]() | 8½ | |||||||||
1983 – Velden | ||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
![]() | 7 | |||||||||
1983 – Londyn | ||||||||||
![]() | 7 | |||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
1983 – Alicante | ||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
![]() | 6 | |||||||||
![]() | 4 | |||||||||
Cykl 1985-87 (A.Karpow)
Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
![]() | ||||||||||
![]() | ||||||||||
1987 – Linares | ||||||||||
![]() | 7½ | |||||||||
1986 – Mińsk | ||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||
![]() | 6 | |||||||||
1986 – Ryga | ||||||||||
![]() | 2 | |||||||||
![]() | 7½ | |||||||||
1986 – Tilburg | ||||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
![]() | 6 | |||||||||
![]() | 3 | |||||||||
Cykl 1988-90 (A.Karpow)
1/8 finału | Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | ||||||||||||||
1989 – Seattle | ||||||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||||||
1988 – Saint John | ||||||||||||||
![]() | 1½ | |||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
1989 – Londyn | ||||||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
1988 – Saint John | ||||||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||||||
1989 – Québec | ||||||||||||||
![]() | 1½ | |||||||||||||
![]() | 5 | |||||||||||||
1988 – Saint John | ||||||||||||||
![]() | 4 | |||||||||||||
![]() | 6½ | |||||||||||||
1990 – Kuala Lumpur | ||||||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||||||
![]() | 6½ | |||||||||||||
1988 – Saint John | ||||||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||||||
1989 – Antwerpia | ||||||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||||||
1988 – Saint John | ||||||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||||||
1989 – Londyn | ||||||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
1988 – Saint John | ||||||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||||||
![]() | 4 | |||||||||||||
1989 – Londyn | ||||||||||||||
![]() | 1 | |||||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||||||
1988 – Saint John | ||||||||||||||
![]() | 1½ | |||||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||||||
![]() | 1½ | |||||||||||||
Cykl 1991-93 (N.Short)
1/8 finału | Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1991 – Londyn | ||||||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||||||
1991 – Bruksela | ||||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
![]() | 5 | |||||||||||||
1991 – Sarajewo | ||||||||||||||
![]() | 3 | |||||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||||||
1992 – Linares | ||||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
![]() | 6 | |||||||||||||
![]() | 4 | |||||||||||||
![]() | ||||||||||||||
1991 – Bruksela | ||||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
1991 – Madras | ||||||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
1993 – Madryt | ||||||||||||||
![]() | 1½ | |||||||||||||
![]() | 7½ | |||||||||||||
1991 – Sarajewo | ||||||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
1991 – Bruksela | ||||||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
1991 – Wijk aan Zee | ||||||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||||||
1992 – Linares | ||||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
![]() | 6 | |||||||||||||
1991 – Wijk aan Zee | ||||||||||||||
![]() | 4 | |||||||||||||
![]() | 6½ | |||||||||||||
1991 – Bruksela | ||||||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||||||
1991 – Ryga | ||||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
![]() | ½ | |||||||||||||
Cykl 1994-96 (A.Karpow)
1/8 finału | Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | ||||||||||||||
![]() | ||||||||||||||
1995 – Hyderabad | ||||||||||||||
![]() | 6 | |||||||||||||
1994 – Wijk aan Zee | ||||||||||||||
![]() | 3 | |||||||||||||
![]() | 5 | |||||||||||||
1994 – Hyderabad | ||||||||||||||
![]() | 3 | |||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
1994 – Wijk aan Zee | ||||||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
1996 – Elista Mecz o mistrzostwo świata | ||||||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||||||
![]() | 10½ | |||||||||||||
1994 – Wijk aan Zee | ||||||||||||||
![]() | 7½ | |||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
1994 – Hyderabad | ||||||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||||||
![]() | 6 | |||||||||||||
1994 – Wijk aan Zee | ||||||||||||||
![]() | 4 | |||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
1995 – Hyderabad | ||||||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||||||
1994 – Wijk aan Zee | ||||||||||||||
![]() | 1½ | |||||||||||||
![]() | 5 | |||||||||||||
1994 – Hyderabad | ||||||||||||||
![]() | 1 | |||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
1994 – Wijk aan Zee | ||||||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||||||
Cykl 2005-07
Elista, 26 maja – 14 czerwca 2007
sędzia główny: Andrzej Filipowicz
strona internetowa: globalchess.eu
zwycięzcy ćwierćfinałów (najlepsza czwórka) awansują do turnieju o mistrzostwo świata w Meksyku[1]
mecze złożone z 6 partii, w przypadku remisu (3-3) następują dogrywki:
- złożona z 4 partii tempem 25 minut+10 sek. na posunięcie
- następnie (przy wyniku 5-5) złożona z 2 partii tempem 5 minut+10 sek. na posunięcie
- w przypadku kolejnego remisu (6-6) jedna partia błyskawiczna, w której białe otrzymują 6 minut i aby awansować muszą wygrać, natomiast czarne – 5 minut i do awansu wystarcza im remis
uwaga: w turnieju rozegrano tylko dwie rundy, nie rozgrywano dalszych w celu wyłonienia zwycięzcy
do mistrzostw świata 2007 awansowali: Lewon Aronian, Péter Lékó, Borys Gelfand i Aleksandr Griszczuk
I runda | II runda | ||
---|---|---|---|
![]() ![]() | 7 5 | ![]() ![]() | 3½ 2½ |
![]() ![]() | 5½ 3½ | ||
![]() ![]() | 3½ ½ | ![]() ![]() | 3½ 1½ |
![]() ![]() | 3½ 2½ | ||
![]() ![]() | 3½ 1½ | ![]() ![]() | 5½ 3½ |
![]() ![]() | 3½ 2½ | ||
![]() ![]() | 5½ 3½ | ![]() ![]() | 3½ 1½ |
![]() ![]() | 3½ ½ |
Cykl 2009-12 (B.Gelfand)
- Kazań, 5–26 maja 2011[2]
- zwycięzca Borys Gelfand awansował do meczu o mistrzostwo świata z Viswanathanem Anandem (Moskwa 2012)[3]
- mecze złożone z 4 partii tempem klasycznym (w finale 6 partii), w przypadku remisu następowały dogrywki tempem szachów szybkich
Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
![]() | 1½ | |||||||||
![]() | 2½ | |||||||||
![]() | 4 | |||||||||
![]() | 6 | |||||||||
![]() | 2½ | |||||||||
![]() | 1½ | |||||||||
![]() | 3½ | |||||||||
![]() | 2½ | |||||||||
![]() | 3½ | |||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
Mecze pretendentów PCA
Cykl 1994-95 (V.Anand)
Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
1994 – Nowy Jork | ||||||||||
![]() | 5 | |||||||||
1994 – Linares | ||||||||||
![]() | 2 | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1994 – Nowy Jork | ||||||||||
![]() | 1½ | |||||||||
![]() | 7½ | |||||||||
1995 – Las Palmas | ||||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
1994 – Nowy Jork | ||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
1994 – Linares | ||||||||||
![]() | 1½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1994 – Nowy Jork | ||||||||||
![]() | 1½ | |||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
Mecze pretendentek
Cykl 1971-72 (A.Kusznir)
Półfinały | Finał | ||||||
1971 – Mińsk | |||||||
![]() | 5½ | ||||||
![]() | 4½ | ||||||
1971 – Kisłowodzk | |||||||
![]() | 6½ | ||||||
![]() | 2½ | ||||||
1971 – Bladel | |||||||
![]() | 5½ | ||||||
![]() | 4½ |
Cykl 1973–75 (N.Aleksandrija)
Półfinały | Finał | ||||||
1974 – Ryga | |||||||
![]() | 5½ | ||||||
![]() | 2½ | ||||||
1975 – Moskwa | |||||||
![]() | 9 | ||||||
![]() | 8 | ||||||
1974 – Kisłowodzk | |||||||
![]() | 6½ | ||||||
![]() | 5½ |
Cykl 1976-78 (M.Cziburdanidze)
Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
1977 – Tbilisi | ||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1977 – Tallinn | ||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
1977 – Sofia | ||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
1978 – Bad Kissingen | ||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
![]() | 7½ | |||||||||
1977 – Dortmund | ||||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
![]() | 6 | |||||||||
1977 – Berlin Zachodni | ||||||||||
![]() | 3 | |||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
1977 – Soczi | ||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||
![]() | 6 | |||||||||
![]() | 2 | |||||||||
Cykl 1979-81 (N.Aleksandrija)
Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
1980 – Kisłowodzk | ||||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1980 – Wilno | ||||||||||
![]() | 3½ | |||||||||
![]() | 7 | |||||||||
1980 – Odessa | ||||||||||
![]() | 5 | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1981 – Tbilisi | ||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
1980 – Donji Milanovac | ||||||||||
![]() | 2½ | |||||||||
![]() | 6 | |||||||||
1980 – Tbilisi | ||||||||||
![]() | 3 | |||||||||
![]() | 7 | |||||||||
1980 – Tbilisi | ||||||||||
![]() | 7 | |||||||||
![]() | 6 | |||||||||
![]() | 3 | |||||||||
Cykl 1982-84 (I.Lewitina)
Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
1983 – Lwów | ||||||||||
![]() | 6 | |||||||||
1983 – Dubna | ||||||||||
![]() | 4 | |||||||||
![]() | 7½ | |||||||||
1983 – Alicante | ||||||||||
![]() | 6½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1984 – Soczi | ||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
![]() | 7 | |||||||||
1983 – Bad Kissingen | ||||||||||
![]() | 5 | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1983 – Soczi | ||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
![]() | 5½ | |||||||||
1983 – Velden | ||||||||||
![]() | 4½ | |||||||||
![]() | 6 | |||||||||
![]() | 3 | |||||||||
Przypisy
Bibliografia
- W. Litmanowicz, J. Giżycki, Szachy od A do Z, Warszawa 1987, str. 950-971
- The World Chess Championship
- The World Chess Championship for Women