Uczta Baltazara

Ten artykuł dotyczy biblijnego wydarzenia. Zobacz też: inne znaczenia tego hasła.
Uczta Baltazara według Rembrandta.
Uczta Baltazara według Andrei Celesti.
Uczta Baltazara według Johna Martina.

Uczta Baltazara – wydarzenie opisane w biblijnej Księdze Daniela (5, 1-31). Babiloński król Baltazar wydał ucztę, podczas której zbezcześcił naczynia ze świątyni Jahwe. Ukazała się wtedy ręka pisząca słowa: mane, tekel, fares. Było to proroctwo zapowiadające upadek Babilonu i śmierć Baltazara, co nastąpiło jeszcze tej samej nocy.

Przebieg uczty

Babiloński król Baltazar sprosił tysiąc ludzi na ucztę[1]. Obecne były też nałożnice i żony Baltazara. Orientacyjny opis uczty babilońskiej podaje George Rawlinson[2]:

„Zamożni Babilończycy pili duże ilości wina. Ich uczty były wystawne, ale zazwyczaj kończyły się pijaństwem. Często biesiadnicy zachowywali się wtedy w sposób grubiański i nieokrzesany. Ważnym składnikiem uczt była muzyka. Grupy muzykantów wkraczały do sal biesiadnych w chwili gdy było podawane wino. W pomieszczeniach unosiła się woń pachnideł, gdyż Babilończycy uwielbiali perfumy. Potrawy były podawane na złotych i srebrnych naczyniach. Bogate stroje gości, przepiękne dywany i draperie oraz liczni niewolnicy podający do stołu, dopełniali obrazu przepychu i bogactwa”.

Zbezczeszczenie naczyń ze Świątyni Jahwe

Po rozpoczęciu uczty, gdy biesiadnicy zdążyli zasmakować w winie, Baltazar rozkazał przynieść srebrne i złote naczynia, które Nabuchodonozor zabrał ze świątyni jerozolimskiej. Puchary liturgiczne pochodzące ze świątyni trafiły w ręce babilońskich dostojników i nałożnic królewskich. Pili z nich wino, czcząc bogów Babilonu, czym bezcześcili naczynia zrabowane z Jerozolimy[3].

Stanowiło to obrazę Boga. Naczynia mogły być używane jedynie w świątyni i tylko do wielbienia Jahwe. Nawet kapłani żydowscy musieli pamiętać o zachowywaniu czystości przy korzystaniu z nich[4].

Pismo na ścianie

 Osobny artykuł: Mane, tekel, fares.

Wówczas na ścianie ukazała się dłoń pisząca na tynku ściany słowa Mane, Tekel, Fares. Baltazar bardzo się wystraszył. Zbladł, dygotały mu biodra i kolana. Jego pozorna odwaga i buta ustąpiła miejsce śmiertelnemu przerażeniu[5].

Wezwał wróżbitów by przetłumaczyli napis[6]. Za odczytanie i wyjaśnienie napisu obiecał purpurę, złoty łańcuch i stanowisko trzeciego w kraju. Wszystkie te atrybuty były związane z władzą. Baltazar w ten sposób wyznaczał swojego następcę[7]. Zadanie wydawało się łatwe. Babilon był miejscem gdzie mieszkało wielu magów, astrologów i kapłanów. Posiadał też bogate zbiory różnych zaklęć, tajemnych znaków i rytuałów religijnych. W zamyśle Baltazara powinno to wystarczyć do rozwiązania zagadki. Jednak nikt nie potrafił tego przełożyć ani wyjaśnić. Niepowodzenie największych mędrców państwa spowodowało zaskoczenie wśród króla i jego dostojników[8]. Użyte tu aramejskie słowo מִשְׁתַּבְּשִׁין (szeb-asz') sugeruje wielkie zamieszanie, popłoch, wręcz panikę wśród obecnych. Matka Baltazara poradziła mu, by wezwał Daniela, który kiedyś służył Nabuchodonozorowi. Baltazar uczynił to, choć niezręcznie było mu prosić o pomoc sługę Boga, którego niedawno obraził[9].

Prorok Daniel przypomniał mu losy Nabuchodonozora, jego ojca, który był potężnym władcą, ale za swoją pychę został ukarany przez Najwyższego Boga. Mimo że Baltazar wiedział o tym, postąpił butnie i lekkomyślnie, co będzie go drogo kosztować. Daniel przełożył treść tajemniczego napisu i oznajmił królowi: MENE, MENE, TEKEL, FARES. Policzono, Policzono, Zważono, Rozdzielono. Takie jest znaczenie poszczególnych wyrazów:

  • MENE – Bóg obliczył twoje panowanie i ustalił jego kres.
  • TEKEL – zważono cię na wadze i okazałeś się zbyt lekki.
  • FARES – twoje królestwo uległo podziałowi; oddano je Medom i Persom.

Śmierć Baltazara

W tym czasie Persowie i Medowie na czele z królem Dariuszem oblegali Babilon, który jeszcze tej samej nocy upadł. Baltazara (zgodnie z proroctwem) zabito[10].

Uczta Baltazara w kulturze

Postać Baltazara jest pierwowzorem buty i bezduszności władcy. Jego uczta to metafora mrocznej biesiady, poprzedzającej tragiczne wydarzenia. Symbolizuje też ukaraną pychę.

Uczta jest motywem przewodnim wielu utworów i dzieł artystycznych.

  • ok. 1635: obraz Rembrandta Uczta Baltazara
  • 1745: Oratorium Belshazzar, którego autorem jest Georg Friedrich Händel
  • 1750: Obraz A Festa de Baltazar (Uczta Baltazara). Jego twórca jest malarz Francesco Fontebasso[11].
  • 1815: Utwór poetycki Vision of Belshazzar (Wizja Baltazara), którego autorem jest Lord Byron. Poemat występuje w zbiorze Pieśni Hebrajskich.
  • 1821: Obraz Belshazzar's Feast (Uczta Baltazara). Autorem jest angielski malarz John Martin.
  • Dekada lat 20. XIX wieku: Heinrich Heine pisze wiersz Belsazar[12].
  • 1817–1843: Nieukończony obraz Belshazzar's Feast (Uczta Baltazara). Autorem jest amerykański malarz Washington Allston.
  • 1860: Kantata Belshazzar's Feast. The Fall of Babylon: A Dramatic Cantata in Ten Scenes (Uczta Baltazara. Upadek Babilonu: Dramatyczna Kantata w Dziesięciu Scenach). Autorem jest amerykański pisarz epoki Wojny Secesyjnej George Frederick Root
  • 1906: Instrumentalny utwór Belsazars gästabud (Uczta Baltazara). Autorami są Finowie: pisarz Hjalmar Procopé i kompozytor Jean Sibelius[13]
  • 1916: 1 z 4 wątków filmu Nietolerancja D.W. Griffitha opisuje upadek króla Baltazara poprzedzony wystawioną przez niego ucztą.
  • 1931: kantata Belshazzar's Feast (Uczta Baltazara) Williama Waltona
  • 1952: Powieść Tadeusza Brezy Uczta Baltazara.
  • 1954: Polski film Uczta Baltazara. Reżyserem jest Jerzy Zarzycki[14]
  • 1957: Piosenka Belchazaar (Baltazar), której autorem jest Johnny Cash grający wówczas w zespole Tennessee Two. Była również nagrana przez Boba Dylana w 1967 w ramach tworzenia albumu The Basement Tapes)
  • 1983–1984: Instalacja artystyczna Belshazzar's Feast, the Writing on Your Wall (Uczta Baltazara. Napis na Twojej Ścianie), stworzona przez Susan Hiller[15]
  • 1998: Piosenka God’s Magic Finger (Palec Boży) skomponowana przez zespół The Residents i wydana na albumie Wormwood: Curious Stories from the Bible (Piołun: Niezwykłe opowieści biblijne)
  • 2021: Utwór The Writing On The Wall (Pismo na ścianie) heavymetalowego zespołu Iron Maiden


Zobacz hasło uczta Baltazara w Wikisłowniku

Przypisy

  1. ↑ Dn 5,1 w przekładach Biblii.
  2. ↑ The Seven Great Monarchies of the Ancient Eastern World: Babylonia, Media and Persia s. 221
  3. ↑ Dn 5,2-4 w przekładach Biblii.
  4. ↑ Iz 52,11 w przekładach Biblii.
  5. ↑ Dn 5,5-6 w przekładach Biblii.
  6. ↑ Dn 5,7 w przekładach Biblii.
  7. ↑ Formalnie królem był Nabonid, a Baltazar jako jego syn, drugi w Babilonie
  8. ↑ Dn 5,8-9 w przekładach Biblii.
  9. ↑ Dn 5,10-16 w przekładach Biblii.
  10. ↑ Dn 5,30 w przekładach Biblii.
  11. ↑ b62.grono.net
  12. ↑ tekst wiersza Belsazar
  13. ↑ charakterystyka utworu Belsazars gästabud
  14. ↑ film Uczta Baltazara w bazie filmów
  15. ↑ Tate Collection | Belshazzar's Feast, the Writing on Your Wall

Bibliografia

  • George Rawlinson The Seven Great Monarchies of the Ancient Eastern World
  • Zenon Ziółkowski, Spotkania z Biblią, Księgarnia świętego Wojciecha, Poznań 1969
  • Lesley Adkins, Runą mury Babilonu, Amber 2004 ISBN 83-241-2349-0
  • Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 1985, str. 1225.

Linki zewnętrzne

  • Piąty rozdział Księgi Daniela w przekładzie Biblii Tysiąclecia
  • Opis 5 rozdziału księgi Daniela (ang.)
  • Opis 5 rozdziału księgi Daniela (niem.)
  • Pełny tekst na Cylindrze Cyrusa. livius.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-11)]. (ang.)