Wypalenie zawodowe

Ten artykuł dotyczy terminu psychologicznego. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Wypalenie zawodowe, syndrom wypalenia zawodowego, burnout syndrom – występujący pod wpływem długotrwałego i źle zarządzanego stresu^[1] stan, w którym pracownik czuje się chronicznie przemęczony i niezadowolony z pracy, staje się zdystansowany i coraz mniej angażuje się w pracę^[2].

Występuje najczęściej w zawodach wymagających intensywnych kontaktów z ludźmi, a kontakty te są warunkiem sukcesu i rozwoju zawodowego, np. nauczycieli, policjantów, lekarzy, pielęgniarek, pracowników społecznych i innych^[3].

W klasyfikacji chorób ICD-11 wypalenie zawodowe nie jest uznawane przez WHO za chorobę, ale za syndrom będący odpowiedzią na przewlekły stres zawodowy^[4][5].

Składniki syndromu

Według Christiny Maslach istnieją 3 składniki zawodowego wypalania się:

1. emocjonalne wyczerpanie – uczucie pustki i odpływu sił wywołane nadmiernymi wymaganiami psychologicznymi i emocjonalnymi, jakie stawiała przed pracownikiem praca;
2. depersonalizacja – poczucie bezduszności, bezosobowości, cyniczne patrzenie na ludzi, którymi dana osoba się opiekuje;
3. obniżenie oceny własnych dokonań – poczucie braku sukcesów i osobistych kompetencji^[6]

Konkurencyjnym ujęciem wypalenia jest podejście dwuczynnikowe, które wyróżnia^[7]:

1. Zdystansowanie się wobec pracy - postawa wycofującą wobec klientów, współpracowników, treści pracy i całego kontekstu związanego z pracą
2. Wyczerpanie - rezultat utrzymującego się, chronicznego napięcia spowodowanego fizycznymi, emocjonalnymi i poznawczymi wymaganiami pracy

Narzędzia do mierzenia wypalenia zawodowego

Obecnie w Polsce stosowane są dwa główne narzędzia do pomiaru wypalenia zawodowego.

• MBI - Maslach Burnout Inventory - kwestionariusz Christiny Maslach^[8]
• LBQ - Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego - kwestionariusz autorstwa Massimo Santinello^[9]
• OLBI - Oldenburski Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego^[7]
• BAT-PL - Metoda oceny wypalenia zawodowego^[10]
• Ocena wypalenia jednym pytaniem^[5]

Zobacz też

• pracoholizm
• Karōshi – śmierć z przepracowania
• Work-life balance – zapobieganie wypaleniu zawodowemu

Przypisy