1492

Ovo je članak o godini 1492.
Za ostala značenja, vidi 1492 (razvrstavanje).
Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 14. vijek – 15. vijek – 16. vijek
Decenija: 1460-e  1470-e  1480-e  – 1490-e –  1500-e  1510-e  1520-e
Godine: 1489 1490 1491 – 1492 – 1493 1494 1495
Prvo Kolumbovo putovanje
1492. po kalendarima
Gregorijanski 1492. (MCDXCII)
Ab urbe condita 2245.
Islamski 897–898.
Iranski 870–871.
Hebrejski 5252–5253.
Bizantski 7000–7001.
Koptski 1208–1209.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat 1547–1548.
• Shaka Samvat 1414–1415.
• Kali Yuga 4593–4594.
Kineski
• Kontinualno 4128–4129.
• 60 godina Yang Voda Miš
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11492.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1492 (MCDXCII) bila je prijestupna godina koja počinje u nedjelju (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).

Događaji

  • 2. 2. - 7. 3. - Ugarsko-hrvatski sabor u Budimu - prihvaćen Požunski mir od prošle godine i nasljedstvo kuće Habsburg[1]; smanjenje kraljevske vlasti na račun velikaša.
  • ožujak - Mađarsko-otomanski rat 1492-94: Sultan Bajazit II došao u Sofiju a granične paše napadaju susedne ugarske zemlje, od Severinske do Jajačke banovine (Sulejman-paša napada Beograd[2][3]). Bajazit će zatim preko Bitolja otići u albanske zemlje.
  • 29. 3. - István Zápolya proglašen za ugarskog palatina.
  • 31. 3. - Granadski edikt (Alhambranski edikt, Edikt o proterivanju) - Katolički monarsi naređuju Jevrejima Kastilje i Aragona da do 31. 7. napuste Španiju, pokrste se ili budu pogubljeni - rasejanje Jevreja po Magrebu i osmanskoj jugoistočnoj Evropi.
  • 9. 4. - Umro Lorenzo de' Medici, de fakto vladar Firence, nasleđuje ga sin Piero Nesrećni (do 1494.).
  • 17. 4. - Kapitulacije iz Santa Fea: sporazum Katoličkih kraljeva i Kolumba o njegovom planiranom putovanju.
  • 7. 6. - Umro poljski kralj Kazimir IV, u Poljskoj ga nasleđuje sin Jan I Olbraht (brat ugarsko-hrvatskog kralja Vladislava II.) a u Litvaniji Aleksandar.
  • 27. 6. - 20. 7. - Sultan Bajazit II provodi 24 dana ramazana u Tepedelenu (Tepeleni) na jugu Albanije, ili Kalkandelenu (Tetovu), dok veliki vezir sa vojskom i janičarima pustoši zemlju.[4]
  • septembar - Na povratku Bajazita II iz albanskih zemalja, na putu Bitolj - Prilep, neki čovek prerušen u derviša pokušao ubiti sultana.[4]
  • 18. 9. - Prvi rok za proterivanje sicilijskih Jevreja, produžen do 13. 1. 1493.
+ Braća Vladislav i Jan Olbraht, kraljevi ugarski i poljski, sklopili obrambeni savez od neposlušnih podanika.

Tokom/tijekom godine

  • Brat despota Đorđa, Jovan Branković takođe dobija despotsku titulu.
  • Hrvatska od ove godine plaća ratnu kontribuciju i polovičnom iznosu[5].
  • Frankopani se sukobljavaju međusobno i sa hercegom Ivanišom i banom Egervarijem[6].
  • Maksimilijan I porazio Osmanlije kod Villacha u Koruškoj[3].
  • Osmanlije osvojile dio makarskog područja.
  • Antonio de Nebrija napisao prvu gramatiku kastiljanskog (španskog) jezika.
  • Martin Behaim napravio Erdapfel, najstariji sačuvani globus.
  • Antoine de Ville, sluga Šarla VIII, se popeo na Mont Aiguille, što se smatra prvim planinarskim poduhvatom.
  • Ivan III., moskovski veliki knez, gradi tvrđavu Ivangorod protiv Livonskih vitezova.
  • U Kini monetizovana razmena žita za severnu granicu i certifikata za so.
  • 1492-98? - Osnovan Arboretum Trsteno kod Dubrovnika, najstariji na svijetu.
  • Pominje se Lukarevac, mesto sa srpskom većinom u Rumuniji[7].

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1492.
  • 1. 1. - Silvestro Ganassi dal Fontego, mletački muzičar (†
  • 4. 3. - Francesco de Layolle, italijanski kompozitor i orguljaš († ca. 1540)
  • Adam Ries, nemački matematičar († 1559)
  • 20. 4. - Pietro Aretino, italijanski književnik († 1556)
  • 7. 9. - Iacopo Aconcio, pionir verske tolerancije († ca. 1566)
  • 12. 9. - Lorenzo de' Medici, vojvoda Urbina († 1519)
  • 27. 11. - Donato Giannotti, italijanski politički pisac († 1573)
  • Edward Wotton, engleski zoolog († 1555)
  • Bernal Díaz del Castillo, konkistador i hroničar († ca. 1581)
  • Šimun Bakač de Erdődy, zagrebački biskup († 1543)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1492.

Reference

  1. ↑ V. Klaić, str. 183
  2. ↑ Članak Süleyman Paşa na tr wiki (nejasan Google prevod)
  3. ↑ 3,0 3,1 George C. Kohn, Dictionary of Wars, p. 240
  4. ↑ 4,0 4,1 "Politika", 28. jun 1938
  5. ↑ Historija naroda Jugoslavije II, str. 1020, Školska knjiga Zagreb, 1959
  6. ↑ V. Klaić, str. 189
  7. ↑ Srpske pravoslavne crkve u Rumuniji - Lukarevac
  • Vjekoslav Klaić, Svezak drugi: dio treći.... Treća knjiga: Doba kralja Matijaša Korvina i Jagelovića (1458-1526) (archive.org)