Bergama Ulu Camii

39°07′30″K 27°10′46″D / 39.12500°K 27.17944°D / 39.12500; 27.17944İnançİslamDurumEtkinMimariMimari biçimOsmanlı mimarisiTamamlanma801 (Hicri) / 1399 (Miladi)ÖzelliklerKubbe sayısı3Kubbe yüksekliği (iç)17 metre ve 15,5 metreMinare sayısı1Minare yüksekliği38 metre

Bergama Ulu Cami veya Yıldırım Camii, Sultan Yıldırım Bayezid tarafından 1399 tarihinde yaptırılmış, İzmir'in Bergama ilçesinde bulunan tarihî cami.

Yapımı

Sultan I. Bayezid tarafından 1399 tarihinde yaptırıldığı kitabesinden anlaşılan cami, 801 (Hicri) / 1398-1399 (Miladi) senesinde tamamlanmıştır. Üç satırlık kitabesinde: "Bu şerefli mescidi yüce sultanlar sultanı, Acem ve Arap ümerası (hükümdarlarının) emiri, mücahitler ve gaziler yardımcısı, Murad Han oğlu Bayezid Han — Allah mülkünü daim kılsın — 801 senesinde yaptırmıştır.'" yazmaktadır. İzmir'de ayakta kalan tek selatin camisi yani sultanların banisi olarak yaptırdıkları cami olma özelliği taşır.

Konum olarak Pergamon'un bulunduğu tepenin güney yamacında Selinos Çayı'nın kıyısında ve Tekke boğazına giden yolun başlangıcındadır. Yapımı sırasında, Roma dönemindeki yapı kalıntılarından getirilmiş antik taşlar kullanıldığı, kuzeydoğu köşesine konmuş dört metre uzunluğundaki büyük taş üstünde bulunan bir yılanın vazoya uzanmış Kantharos kabartmasından anlaşılmaktadır.^[1]

Mimari özellikleri

Osmanlı mimarisindeki çok birimli bazilika yapı tipin son örneklerinden birisidir. Tek minareli olan bu selatin cami, haç kesitli bağımsız dört fil ayak ile eşit büyüklükteki dokuz birime ayrılmıştır. Harim mihrap duvarına dik uzanan üç sahından oluşmaktadır. Mihrap Selçuklu döneminden yoğun izler taşıyan mermer bezemeye sahiptir; plan bakımından Selçuklu dönemi eserlerinden olan Amasya'daki Burmalı Minare Camii ile benzerlikler taşır.^[2] Orta sahın üç kubbe, yan sahınlar beşik tonoz ile örtülmüştür.^[3] Ortadakinin 17 metre, diğer ikisinin 15,5 metre yüksekliği vardır. Caminin minaresi ise batı cephesinde yer alır.

Sonraki yıllarda harap halde bulunan bu ibadethanenin halini Fransız gezgin Charles Texier 1832'de aktarmıştır. 1905 yılında, Bergama kaymakamı Kemal Bey'in çabalarıyla onarılmıştır ve kitabesi ile mihrabı temizlenmiştir ancak tekrar inşa edilen minaresi Kasım 1949'daki bir fırtınada saçak hizasından devrilmiştir.^[1][4] Bu yıkımın üzerinde yapılan 1949/1950 tamiratında medrese odaları, müderris ve müftü dairesi inşa edilmiştir; avluya da bir taş şadırvan yaptırılmıştır ve bunun üzerindeki hat yazısı Bergamalı Şair Aşki Efendi’ye aittir.^[3]

Kaynakça

Dış bağlantılar

• E. H. Ayverdi, Osmanlı Mimarisinin İlk Devri, İstanbul, 1966.
• Osman Bayatlı, "Bergama Tarihinde Türk İslam Eserleri", Bergama Belediyesi Kültür Yayınları
• Bozkurt Ersoy, "Bergama Ulu Cami", Arkeoloji Sanat Tarihi Dergisi, C.4, s.57-66. 17 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.