Họ Cá mút

Họ Cá mút
Thời điểm hóa thạch: 50–0 triệu năm trước đây TiềnЄ Є O S D C P T J K Pg N Trung Eocen - gần đây
Carpiodes cyprinus
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Animalia
Ngành (phylum)	Chordata
Lớp (class)	Actinopterygii
Bộ (ordo)	Cypriniformes
Phân bộ (subordo)	Cobitoidea
Họ (familia)	Catostomidae
Các chi
Xem bài

Họ Cá mút (danh pháp khoa học: Catostomidae) là một họ thuộc bộ Cypriniformes. Có 78 loài cá nước ngọt còn sinh tồn trong họ này, được tìm thấy chủ yếu ở Bắc Mỹ, với 1 loài (Myxocyprinus asiaticus) ở lưu vực sông Dương Tử tại miền đông trung bộ Trung Quốc, 1 phân loài có ở Bắc Mỹ và đông Xibia (Catostomus catostomus catostomus) và 1 loài (Ictiobus meridionalis) ở Trung Mỹ.

Các chi và loài

Họ Cá mút (Catostomidae), chủ yếu là trong các chi Catostomus (27 loài) và Moxostoma (22 loài). Phân loại dưới đây dựa theo Nelson 2006^[1].

Phân họ Catostominae
- Tông Catostomini
  - Chi Catostomus
    - Catostomus ardens Jordan & Gilbert, 1881.
    - Catostomus bernardini Girard, 1856.
    - Catostomus cahita Siebert & Minckley, 1986.
    - Catostomus catostomus (Forster, 1773).
      - Catostomus catostomus catostomus
      - Catostomus catostomus lacustris
    - Catostomus clarkii Baird & Girard, 1854.
    - Catostomus columbianus (Eigenmann & Eigenmann, 1893).
    - Catostomus commersonii (Lacepède, 1803).
    - Catostomus conchos Meek, 1902
    - Catostomus discobolus Cope, 1871.
      - Catostomus discobolus discobolus
      - Catostomus discobolus jarrovii
    - Catostomus fumeiventris Miller, 1973.
    - Catostomus insignis Baird & Girard, 1854.
    - Catostomus latipinnis Baird & Girard, 1853.
    - Catostomus leopoldi Siebert & Minckley, 1986.
    - Catostomus macrocheilus Girard, 1856.
    - Catostomus microps Rutter, 1908.
    - Catostomus nebuliferus Garman, 1881.
    - Catostomus occidentalis Ayres, 1854.
      - Catostomus occidentalis lacusanserinus
      - Catostomus occidentalis occidentalis
    - Catostomus platyrhynchus (Cope, 1874).
    - Catostomus plebeius Baird & Girard, 1854.
    - Catostomus rimiculus Gilbert & Snyder in Gilbert, 1898.
    - Catostomus santaanae (Snyder, 1908).
    - Catostomus snyderi Gilbert, 1898.
    - Catostomus tahoensis Gill & Jordan in Jordan, 1878.
    - Catostomus tsiltcoosensis Evermann & Meek, 1898
    - Catostomus utawana Mather, 1886
    - Catostomus warnerensis Snyder, 1908.
    - Catostomus wigginsi Herre & Brock in Herre, 1936.
  - Chi Chasmistes
    - Chasmistes brevirostris Cope, 1879.
    - Chasmistes cujus Cope, 1883.
    - Chasmistes fecundus (Cope & Yarrow, 1875).
    - Chasmistes liorus Jordan, 1878.
      - Chasmistes liorus liorus
      - Chasmistes liorus mictus
    - Chasmistes muriei Miller & Smith, 1981
  - Chi Deltistes
    - Deltistes luxatus (Cope, 1879).
  - Chi Xyrauchen
    - Xyrauchen texanus (Abbott, 1860).
- Tông Erimyzonini
  - Chi Erimyzon
    - Erimyzon claviformis (Girard, 1856)
    - Erimyzon oblongus (Mitchill, 1814).
    - Erimyzon sucetta (Lacépède, 1803).
    - Erimyzon tenuis (Agassiz, 1855).
  - Chi Minytrema
    - Minytrema melanops (Rafinesque, 1820)
- Tông Thoburniini
  - Chi Hypentelium
    - Hypentelium etowanum (Jordan, 1877).
    - Hypentelium nigricans (Lesueur, 1817).
    - Hypentelium roanokense Raney & Lachner, 1947.
  - Chi Thoburnia
    - Thoburnia atripinnis (Bailey, 1959).
    - Thoburnia hamiltoni (Raney & Lachner, 1946).
    - Thoburnia rhothoeca (Thoburn, 1896).
- Tông Moxostomatini
  - Chi Moxostoma
    - Moxostoma albidum (Girard, 1856).
    - Moxostoma anisurum (Rafinesque, 1820).
    - Moxostoma ariommum Robins & Raney, 1956.
    - Moxostoma austrinum Bean, 1880.
    - Moxostoma breviceps (Cope, 1870).
    - Moxostoma carinatum (Cope, 1870).
    - Moxostoma cervinum (Cope, 1868).
    - Moxostoma collapsum (Cope, 1870).
    - Moxostoma congestum (Baird & Girard, 1854).
    - Moxostoma duquesnii (Lesueur, 1817).
    - Moxostoma erythrurum (Rafinesque, 1818).
    - Moxostoma hubbsi Legendre, 1952.
    - Moxostoma lacerum (Jordan & Brayton, 1877).
    - Moxostoma lachneri Robins & Raney, 1956.
    - Moxostoma macrolepidotum (Lesueur, 1817).
    - Moxostoma mascotae Regan, 1907.
    - Moxostoma pappillosum (Cope, 1870).
    - Moxostoma pisolabrum Trautman & Martin, 1951.
    - Moxostoma poecilurum Jordan, 1877.
    - Moxostoma robustum (Cope, 1870).
    - Moxostoma rupiscartes Jordan & Jenkins trong Jordan, 1889.
    - Moxostoma valenciennesi Jordan, 1885.
Phân họ Cycleptinae
- Chi Cycleptus
  - Cycleptus elongatus (Lesueur, 1817)
  - Cycleptus meridionalis Burr & Mayden, 1999
Phân họ Ictiobinae
- Chi †Amyzon
  - †Amyzon aggregatum (Wilson, 1977)
  - †Amyzon brevipinne (Cope, 1894)
  - †Amyzon commune (Cope, 1874)
  - †Amyzon mentale (Cope, 1872)
- Chi Carpiodes
  - Carpiodes carpio (Rafinesque, 1820)
  - Carpiodes cyprinus (Lesueur, 1817)
  - Carpiodes velifer (Rafinesque, 1820)
- Chi Ictiobus
  - Ictiobus bubalus (Rafinesque, 1818)
  - Ictiobus cyprinellus (Valenciennes, 1844)
  - Ictiobus labiosus (Meek, 1904)
  - Ictiobus meridionalis (Gunther, 1868)
  - Ictiobus niger (Rafinesque, 1819)
Phân họ Myxocyprininae
- Chi Myxocyprinus
  - Myxocyprinus asiaticus (Bleeker, 1864): cá yên chi
Các chi tuyệt chủng khác
- Chi †Jianghanichthys
  - †Jianghanichthys hubeiensis Lei, 1987: cá giang hán Hồ Bắc
- Chi †Plesiomyxocyprinus
  - †Plesiomyxocyprinus arratiae Liu Juan & Chang Mee-mann, 2009
- Chi †Vasnetzovia
  - †Vasnetzovia artemica Sytchevskaya, 1986: Từng sinh sống tại đông Xibia (Nga + Mông Cổ).

Phát sinh chủng loài

Cây phát sinh chủng loài dưới đây vẽ theo Chen & Mayden (2012)^[2]. Từ cây phát sinh chủng loài này có thể thấy chi Catostomus là không đơn ngành và tốt nhất có lẽ nên gộp cả các chi Chasmistes, Deltistes và Xyrauchen. Tông Thorbuniini là cận ngành trong tương quan với tông Moxostomatini.

Catostomidae

Ictiobinae

	Capriodes

	Ictiobus

Myxocyprininae	Myxocyprinus

Cycleptinae	Cycleptus

Catostominae

Erimyzonini

	Minytrema

	Erimyzon

Catostomini

Catostomus (một phần)

	Chasmistes

	Deltistes

	Catostomus (một phần)

	Xyrauchen

Thorbuniini (một phần)

Thorbunia

Thorbuniini (một phần)	Hypentelium

Moxostomatini	Moxostoma

Thư viện ảnh

Cá mút trắng (Catostomus commersonii).
Hộp sọ hóa thạch của Deltistes owyhee.
Ngựa đỏ vây nhỏ, Moxostoma robustum.
Mẫu hóa thạch Amyzon aggregatum.

Chú thích

^ Nelson J.S. (2006) Fishes of the World, ấn bản lần 4. John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, NJ, 601 tr.
^ Wei-Jen Chen & Richard L. Mayden (2012). Phylogeny of suckers (Teleostei: Cypriniformes: Catostomidae): further evidence of relationships provided by the single-copy nuclear gene IRBP2. Zootaxa 3586: 195–210 (2012). ISSN 1175-5326 (bản in), ISSN 1175-5334 (bản trực tuyến)

Tham khảo

Chủ biên Ranier Froese và Daniel Pauly. (2011). "Catostomidae" trên FishBase. Phiên bản tháng 4 năm 2011.
Bruner, John Clay 1991. Comments on the Genus Amyzon (Family Catostomidae) Journal of Paleontology 654:678-686