Jan II Zygmunt Zápolya

król Węgier

Okres

od 1540
do 1570

Koronacja

Rex electus non coronatus
(Król wybrany nie koronowany)

Poprzednik

Jan Zápolya

Następca

zrzeczenie się tytułu króla Węgier na rzecz Maksymiliana II

książę Siedmiogrodu

Okres

od 1570
do 1571

Poprzednik

hrabia Siedmiogrodu
Jan Zápolya

Następca

Stefan Batory

Dane biograficzne

Dynastia

Zápolyowie

Data urodzenia

7 lipca 1540

Data śmierci

14 marca 1571

Miejsce spoczynku

Katedra św. Michała w Alba Julia

Ojciec

Jan Zápolya

Matka

Izabela Jagiellonka

Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Zygmunt (ur. 7 lipca 1540 w Budzie, zm. 14 marca 1571 w Gyulafehérvár, obecnie Alba Iulia) – pierwszy książę Siedmiogrodu, antykról Węgier w latach 1559–1571.

Syn króla węgierskiego, Jana Zápolyi oraz Izabeli Jagiellonki, córki króla Polski Zygmunta I Starego. Już w 1540 roku, na zgromadzeniu narodowym w Rákos, wybrano go następcą tronu jako Jana II, ale nie koronowano. Jego władza obejmowała wschodnie rejony kraju.

25 maja 1541 roku, prawdopodobnie na skutek wstawiennictwa Roksolany, sułtan Sulejman Wspaniały przekazał Siedmiogród Janowi Zygmuntowi – swemu „przybranemu synowi”. W jego imieniu do 1551 roku władzę w Siedmiogrodzie sprawował brat Jerzy Martinuzzi (węg. Martinuzzi Fráter György) – biskup Wielkiego Waradynu (obecnie Oradea), a następnie przeszła ona w ręce Izabeli, która sprawowała władzę aż do swojej śmierci w 1559 roku. Jan II Zygmunt był wykształconym człowiekiem, mówił ośmioma językami, był miłośnikiem książek, finansował pobyt Bálinta Bakfarka w Siedmiogrodzie.

Swoboda wyznania

Jan Zygmunt był wychowywany jako katolik. Pod wpływem swojego lekarza nadwornego, Jerzego Blandraty, przeszedł na luteranizm, a następnie na kalwinizm. W dorosłym życiu znaczny wpływ wywarł na niego Ferenc Dávid, który przyczynił się do tego, że Jan Zygmunt zmarł jako unitarianin. Istotnym posunięciem władcy było ogłoszenie wolności wyznania, do czego doszło w 1568 roku, podczas zgromadzenia narodowego w Turda. W ten sposób reformacja w Siedmiogrodzie umocniła się i uformował się system czterech akceptowanych wyznań, w którym katolicy, luteranie, kalwini i unitarianie mieli taki sam status.

Umocnienie Księstwa Siedmiogrodzkiego

W 1562 roku doszło do krwawego stłumienia buntu Seklerów. W 1566 roku Jan Zygmunt otrzymał od sułtana Sulejmana dokument-przymierze (węg. szövetség-levél), który dawał mieszkańcom Siedmiogrodu prawo do swobodnego wyboru władcy. Na mocy układu w Spirze z 1570 roku Jan Zygmunt zrzekł się tytułu królewskiego i jako pierwszy używał tytułu księcia Siedmiogrodu. Kształtował się kierunek polityki zagranicznej, zgodnie z którym Siedmiogród tylko wówczas mógł żyć w pokoju, jeśli będzie tolerować „przyjaźń” zarówno Habsburgów, jak i Turków (polityka lawirowania między Habsburgami a sułtanem). Za panowania Jana Zygmunta ukształtował się zasięg wpływów władzy książęcej w Siedmiogrodzie. Językiem prawodawstwa był język węgierski.

Jan Zygmunt zmarł 14 marca 1571 roku, w cztery dni po ratyfikacji układu w Spirze. Wraz z jego śmiercią wymarł ród Zápolyich.

Wywód rodowy

4. Stefan Zápolya
	2. Jan Zápolya
5. Jadwiga cieszyńska
		1. Jan II Zygmunt Zápolya
6. Zygmunt I Stary
	3. Izabela Jagiellonka
7. Bona Sforza

Linki zewnętrzne

historia Węgier XVI wiek
historia Węgier w XVI i XVII wieku

Władcy Węgier

Książęta Węgier

Arpadowie	Arpad (896–907) Tarhos (907 – po 922) Zoltán (907–947) Fajsz (947–955) Taksony (955–970) Gejza (970–997) Stefan I Święty (997–1000/1001)

Królowie Węgier

Arpadowie	Stefan I Święty (1000 lub 1001–1038) Piotr Orseolo (1038–1041) Samuel Aba (1041–1044) Piotr Orseolo (1044–1046) Andrzej I (1046–1061) Bela I (1061–1063) Salomon (1063–1074) Gejza I (1074–1077) Władysław I Święty (1077–1095) Koloman Uczony (1095–1116) Stefan II (1116–1131) Bela II Ślepy (1131–1141) Gejza II (1141–1162) Stefan III (1162–1162) Władysław II (1162–1163) Stefan IV (1163–1165) Stefan III (1163–1172) Bela III (1172–1196) Emeryk (1196–1204) Władysław III (1204–1205) Andrzej II (1205–1235) Bela IV (1235–1270) Stefan V (1270–1272) Władysław IV Kumańczyk (1272–1290) Andrzej III (1290–1301)
Przemyślidzi	Wacław Czeski (Władysław V) (1301–1305)
Wittelsbachowie	Otton (Bela V) (1305–1308)
Andegawenowie	Karol Martel Andegaweński (tytularny 1290–1295) Karol I Robert (1310–1342) Ludwik I Wielki (1342–1382) Maria I (1382–1385) Karol II Mały (1385–1386) Maria I (1386–1395)
Luksemburgowie	Zygmunt (1387–1437)
Andegawenowie	Władysław Neapolitański (tytularny 1403–1414)
Habsburgowie	Albrecht I (1437–1439)
Jagiellonowie	Władysław I (1440–1444)
Habsburgowie	Władysław V Pogrobowiec (1444–1457)
Hunyady	János Hunyady (regent 1446–1453) Maciej Korwin (1458–1490)
Jagiellonowie	Władysław II (1490–1516) Ludwik II (1516–1526)
Zapolyowie	Jan I (1526–1540) Jan II Zygmunt (1540–1571)
Habsburgowie	Ferdynand I (1526–1564) Maksymilian II (1564–1576) Rudolf I (1576–1608) Maciej II (1608–1619) Ferdynand II (1619–1637) Ferdynand III (1637–1657) Ferdynand IV (1647–1654) Leopold I (1657–1705) Józef I (1705–1711) Karol III (1711–1740) Maria II Teresa (1740–1780)
Habsburgowie- Lotaryńscy	Józef II (1780–1790) Leopold II (1790–1792) Franciszek I (1792–1835) Ferdynand V (1835–1848) Franciszek Józef I (1848–1916) Karol IV (1916–1918)

Władcy Siedmiogrodu

Książęta Siedmiogrodu
(w ramach Królestwa Węgier)

Arpadowie	Bela IV (1235–1270) Stefan V węgierski (1270–1272)
Andegawenowie	Stefan Andegaweński (1350–1351)

Księstwo Siedmiogrodu
(1570-1765)

Zápolyowie	Jan II Zygmunt Zápolya (1570–1571)
Batory	Stefan (1571–1586), wojewoda, książę od 1576, w jego imieniu władzę sprawowali wojewodowie: Krzysztof (1576–1581), Zygmunt (1581–1586) Zygmunt (1586–1597) panowanie austriackie (1597–1598) Zygmunt, (1598–1599) Andrzej (1599) Michał Waleczny (1599–1600, hospodar Wołoszczyzny i Mołdawii) panowanie austriackie (1600–1601, pod zarządem: Giorgio Basta) Zygmunt (1601) panowanie austriackie (1601–1602, pod zarządem: Giorgio Basta) Zygmunt (1602) panowanie austriackie (1602–1603, pod zarządem: Giorgio Basta)
Władcy z różnych rodów	Mojżesz Székely (1603) panowanie austriackie (1603–1604) Stefan Bocskay (1605–1606) Zygmunt Rakoczy (1607–1608) Gabriel Batory (1608–1613) Gábor Bethlen (1613–1629) Katarzyna Brandenburska (1629–1630) Stefan Bethlen (1630) Jerzy I Rakoczy (1630–1648) Jerzy II Rakoczy (1648–1657) Franciszek I Rhedey (1657–1658) Achacy Barcsay (1658–1659) Jerzy II Rakoczy (1659–1660) Jan III Kemeny (1661–1662) Michał Apafy (1662–1690) Michał Apafy II (usunięty w 1690, formalnie do 1696) Emeryk Thököly (1690)
Habsburgowie	Leopold I (1690–1704)
Powstanie Rakoczego	Franciszek II Rakoczy (1704–1711)
Habsburgowie	Karol III (1711–1740) Maria Teresa (1740–1765)

Wielkie Księstwo
Siedmiogrodu
(1765-1918)

Habsburgowie	Maria Teresa (1765–1780) Józef II (1780–1790) Leopold II (1790–1792) Franciszek I (1792–1835) Ferdynand V (1835–1848) Franciszek Józef I (1848–1916) Karol IV (1916–1918)

Władcy Chorwacji

Wczesne średniowiecze

Księstwo Dolnopanońskie

Ljudevit (ok. 810–823)
Ratimir (ok. 829–ok. 838)
Braslav (ok. 880–ok. 897/898)

Chorwacja Dalmatyńska

Wyszesław (II poł VIII w./początek IX w.)
Borna (II poł. VIII w./początek IX w.–820/821)
Władysław (ok. 820–ok. 835)
Misław (ok. 835/839–ok. 845/852)
Trpimir I (ok. 845/852–ok. 864)
Zdesław (864–864)
Domagoj (864–ok. 876)
Ilijko (ok. 876–878)
Zdesław (878–879)
Branimir (879–ok. 888/892)
Muncimir (ok. 888/892–ok. 910/914)
Tomisław (ok. 910/914–ok. 928/930)

Królestwo Chorwacji

Trpimirowicze	Tomisław I (910–928, król od 925) Trpimir II (928–935) Krzesimir I (935–945) Mirosław (945–949) Michał Krzesimir II (949–969) Stefan Držislaw (969–995) Świętosław Suronja (997–1000) Gojsław (1000–1020) Krzesimir III (1000–1030) Stefan I Krzesimirowicz (1030–1058) Piotr Krzesimir IV (1058–1075) Dymitr Zwonimir (1075–1088) Stefan II (1088–1091)
Svačic	Piotr (1093–1097)

Królestwo Chorwacji
(w unii z Węgrami)

Arpadowie	Koloman Uczony (1102–1116) Stefan II (1116–1131) Bela II Ślepy (1131–1141) Gejza II (1141–1162) Stefan III (1162–1162) Władysław II (1162–1163) Stefan IV (1163–1165) Stefan III (1163–1172) Bela III (1172–1196) Emeryk (1196–1204) Władysław III (1204–1205) Andrzej II (1205–1235) Bela IV (1235–1270) Stefan V (1270–1272) Władysław IV Kumańczyk (1272–1290) Andrzej III (1290–1301)
Przemyślidzi	Wacław Czeski (Władysław V) (1301–1305)
Wittelsbachowie	Otton (Bela V) (1305–1308)
Andegawenowie	Karol Martel Andegaweński (tytularny 1290–1295) Karol I Robert (1310–1342) Ludwik I Wielki (1342–1382) Maria I (1382–1385) Karol II Mały (1385–1386) Maria I (1386–1395)
Luksemburgowie	Zygmunt (1387–1437)
Andegawenowie	Władysław Neapolitański (tytularny 1403–1414)
Habsburgowie	Albrecht I (1437–1439)
Jagiellonowie	Władysław I (1440–1444)
Habsburgowie	Władysław V Pogrobowiec (1444–1457)
Hunyady	János Hunyady (regent 1446–1453) Maciej Korwin (1458–1490)
Jagiellonowie	Władysław II (1490–1516) Ludwik II (1516–1526)
Zapolyowie	Jan I (1526–1540) Jan II Zygmunt (1540–1571)
Habsburgowie	Ferdynand I (1526–1564) Maksymilian II (1564–1576) Rudolf I (1576–1608) Maciej II (1608–1619) Ferdynand II (1619–1637) Ferdynand III (1637–1657) Ferdynand IV (1647–1654) Leopold I (1657–1705) Józef I (1705–1711) Karol III (1711–1740) Maria II Teresa (1740–1780)
Habsburgowie- Lotaryńscy	Józef II (1780–1790) Leopold II (1790–1792) Franciszek I (1792–1835) Ferdynand V (1835–1848) Franciszek Józef I (1848–1916) Karol IV (1916–1918)