Tetraboran sodu

Tetraboran sodu

Struktura kryształu dekahydratu
Struktura kryształu pentahydratu
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) tetraboran sodu Inne nazwy i oznaczenia boraks, daw. czteroboran sodowy
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	Na 2B 4O 7
Inne wzory	Na 2B 4O 7·10H 2O
Masa molowa	201,22 g/mol
Wygląd	bezbarwne, szkliste, higroskopijne ciało stałe[1]
Minerały	kernit (tetrahydrat)[2] tinkalkonit (pentahydrat)[2] boraks rodzimy (dekahydrat)
Identyfikacja
Numer CAS	1303-96-4 (bezwodny) 1303-96-4 (dekahydrat) 12045-88-4 (pentahydrat) 12045-87-3 (tetrahydrat)
PubChem	10219853
DrugBank	DBDB14505
Właściwości Gęstość 2,4 g/cm³ (bezwodny)[1]; ciało stałe 1,73 g/cm³ (dekahydrat)[1]; ciało stałe 1,88 g/cm³ (pentahydrat)[1]; ciało stałe 1,95 g/cm³ (tetrahydrat)[1]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 31,7 g/kg (25 °C)[1] w innych rozpuszczalnikach słabo rozpuszczalny w metanolu, nierozpuszczalny w etanolu[1] Temperatura topnienia 743 °C (bezwodny)[1] Temperatura wrzenia 1575 °C (bezwodny)[1] Temperatura rozkładu 75 °C (dekahydrat)[1]
Budowa Układ krystalograficzny jednoskośny (tetrahydrat, dekahydrat), heksagonalny (pentahydrat)[1]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2019-06-17] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Niebezpieczeństwo Zwroty H H319, H360FD Zwroty P P201, P280, P305+P351+P338, P308+P313 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[3] 0 0 0   Temperatura zapłonu niepalny Numer RTECS ED4588000
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	S01AX07
Multimedia w Wikimedia Commons

Tetraboran sodu, pot. boraks, Na
2B
4O
7 – nieorganiczny związek chemiczny, sól sodowa kwasu borowego. Tworzy bezbarwne kryształy Na
2B
4O
7·10H
2O rozpuszczalne w wodzie. Powoli ogrzewany traci wodę krystaliczną, w temperaturze 300–400 °C przechodzi w sól bezwodną. Barwi płomień na zielono. Występuje w przyrodzie jako minerał boraks rodzimy (Na
2B
4O
7·10H
2O) oraz częściowo odwodnione tinkalkonit i kernit^[2].

• Minerały tetraboranu sodu
• 
  boraks rodzimy (Na
  2B
  4O
  7·10H
  2O)
• 
  tinkalkonit (Na
  2B
  4O
  7·5H
  2O)
• 
  kernit (Na
  2B
  4O
  7·4H
  2O)

Zastosowania

Stosowany jako odczynnik, np. do wytwarzania pereł boraksowych, jako środek ułatwiający lutowanie.

Najważniejszym zastosowaniem przemysłowym boraksu jest produkcja szkła, szkliw, ceramiki i wełny szklanej^[4][5] oraz wytwarzania nadboranu sodu (NaBO
3), wykorzystywanego w dużych ilościach, zwłaszcza w Europie, jako wybielacz w detergentach. Ponadto jest stosowany m.in. jako topnik do spawania i lutowania oraz składnik nawozów^[4]. W gospodarstwach domowych jest wykorzystywany np. do zwalczania insektów, środek czyszczący, dezynfekujący i odwaniający^[6].

Sproszkowanego boraksu używa się również w taksydermii poprzez wcieranie go w skórę i kości wypychanego zwierzęcia celem zakonserwowania ich^[7][8][9]. W przeciwieństwie do arszeniku, używanego niegdyś do konserwacji wypchanych zwierząt, boraks nie jest drażniący dla skóry^[7].

Przypisy